Freestyle

Verzameling zonder weerstand? Laat je paard meedenken en meedoen!

Meike van der Heijden

Gastblog van Meike van der Heijden (stagaire)

Inspiratie voor meer precisie

Ik ben zelf een enthousiast paardrijder. Zodra ik tijd heb train ik met mijn paard aan houding, uithoudingsvermogen, springen en dressuur. Het is dan best moeilijk om te bedenken hoe ik net iets beter de puntjes op de i kan zetten. Tijdens mijn stage bij Liesbeth zie ik veel trainingen. Eén speciale training van Liesbeth inspireerde mij zeer.

Verzamelen met behulp van de “Collectibility-box”

Het is een kunst om op een paard vriendelijke manier goed verzameld te rijden. De collectibility box – een idee van Karen Rohlf van Dressage Naturally - is hiervoor een geweldig hulpmiddel. Met balken leg je een vierkant met genoeg ruimte tussen de hoeken zodat het paard erdoorheen kan. Met pionnen maak je een vierkant in het verlengde van de hoeken. Je kan beginnen met wat grotere afstanden, hoe kleiner je de vierkanten maakt, hoe moeilijker het wordt. Er zijn een aantal oefeningen die je binnen deze box kan doen, deze leg ik verderop uit.

Je paard gaat meedenken en meedoen en verzamelt zichzelf

Doordat de collectibility box zichtbaar op de grond ligt, wordt het patroon voorspelbaar. Bij herhaling gaat een paard anticiperen. Hij gaat zichzelf verzamelen wat zorgt voor self-carriage. Het voelt dan alsof er een knop in het paard omgaat, hij neemt het over en zoekt zijn eigen balans.

De waarde van de collectibility box:
In plaats van dat de ruiter het paard probeert te verzamelen, verzamelt het paard zichzelf.

Zo kan het paard zijn lichaam veel efficiënter gebruiken. Ook is er minder weerstand dan als je als ruiter verzameling probeert te bereiken door aan te drijven en tegelijk tegen te houden of door de houding af te dwingen. Op deze manier voelt het voor allebei beter én is het bovendien gezonder.

Voorbeelden van oefeningen

(1) Voor de eerste oefening (zie video) rij je binnen de balken en vervolgens maak je een cirkeltje om de pionnen, je rijd dan weer recht door het vierkant en vervolgt weer met een cirkeltje. Deze oefening vraagt kalm en precies rijden en is een goede voorbereiding voor balans en buigzaamheid van het paard.

(2) De tweede oefening (zie video) gaat hierop door. Ga schuin door het vierkant van de balken en dan om 2 pionnen en weer schuin door de balken, zodat je een kruis maakt. Hiervoor moet je scherper wenden. Je paard moet sneller wenden en meer buigen.

Andere voorbeelden:

(3) De oefeningen hierboven zelf kan je in stap en draf doen. Als je van een uitdaging houdt kan je proberen of je ook in galop de precisie kan volhouden.

(4) Maak telkens binnen het vierkant tussen de balken een dubbele overgang (bijv. draf-stap-draf) of spring aan in galop. Hierdoor heb je maar een korte afstand voor je overgang en moet je overgang nauwkeurig timen en voorbereiden. Je zal zien dat na enkele herhalingen je paard zelf mee gaat denken en veel alerter wordt op je hulpen.

(5) Galoppeer een cirkel om de buitenste pilonnen. Als het goed voelt rijd je één kleinere cirkel om het vierkant maar binnen de pilonnen. Daarna mag je paard weer ontspannen op de cirkel buiten de pilonnen. Ook hier zul je na een paar keer herhalen voelen dat je paard zichzelf beter gaat dragen op de kleine cirkel.

(6) Wil je (werk)pirouettes aanleren of oefenen? Rijdt dan de hiervoor genoemde oefening als vierkanten in plaats van cirkels.

Inspanning en ontspanning afwisselen

Omdat de oefeningen best veel van het paard vragen is vooraf warm rijden vanzelfsprekend een must. Ook is het belangrijk om tussen de oefeningen door even het paard rust te geven.

Het is belangrijk dat je moeilijke en makkelijke oefeningen met elkaar afwisselt. Dit geeft (zelf)vertrouwen en zorgt voor ontspanning.

Beloon ook enthousiast met je stem tijdens de moeilijkere stukjes!

Input voor mijn leerdoel

Ik werk graag met mijn paard. Het is een leergierig paard. Maar je moet hem wel uitdagen. Alleen maar rondjes lopen, vindt hij vaak saai en hij gaat zich dan meer richten op de omgeving dan op de taak die hij moet uitvoeren. Maar zodra ik balken en pionnen gebruik, gaan zijn oortjes naar voren en heeft hij zijn aandacht bij mij en de taak die hij moet doen.

De collectibility box is daarom een leuk hulpmiddel om een paard zijn aandacht vast te houden. Daarnaast staan mijn paard en ik pas aan het begin van goed verzameld rijden. De komende tijd ga ik eerst grotere vierkanten neer leggen en regelmatig deze oefeningen te doen. Ik heb echt veel inspiratie opgedaan en zie perfecte mogelijkheden om samen nieuwe stappen te zetten.

Dankjewel Meike van der Heijden voor deze mooie gastblog! Ik weet zeker dat veel mensen en paarden hier weer nieuwe inspiratie mee opdoen.

Liesbeth Jorna

 

P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Verzameling zonder weerstand? Laat je paard meedenken en meedoen!” van Meike van der Heijden en Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”

TIP: In het Next Level Trainingsjaar leer je deze oefeningen ook in de praktijk!

 


Ademtaal spreken met je paard: puur natuur!

Praten over Ademtaal

Ademtaal: de meest subtiele en natuurlijke "hulp" in grondwerk en rijden 

Eén van de grootste uitdagingen waar je voor staat als ruiter is het steeds subtieler en onzichtbaarder maken van de hulpen. Niet alleen omdat dat er mooi uitziet maar vooral:

"Hoe subtieler en natuurlijker je hulpen, 

hoe minder je je paard stoort 

en hoe vrijer hij kan bewegen"

 

Wijze lessen van Mark Rashid over softness, meebewegen en ademhalen

Het is vele jaren geleden dat ik met Matador inschreef voor een clinic in Hamburg met Mark Rashid.
Op dat moment - kersvers net uit de dressuursport gestapt en op zoek naar hoe het anders kan - was dat op zijn zachtst gezegd een Life Changing experience!

Ik was de enige deelnemer met een "dressuurpaard", de enige die niet in een Western zadel reed, de enige "dressuurmiep" en er zaten meer dan 100 toeschouwers op de tribune. Ik hield mijn adem in want ik had letterlijk geen idee wat me te wachten stond. Zo'n moment waarop alleen pure nieuwsgierigheid je redding is :o)

Hij veranderde dat weekend mijn hele leven maar als ik het even beperk tot het rijden was het allerbelangrijkst wat ik van hem leerde de "softness" in mind&body, de beheersing van mijn ademhaling en de kunst van het meebewegen, zowel rond het paard als op het paard.

Die ademhaling, daarvan weet ik nu uit ervaring - met mezelf en met veel studenten - dat die vaak een prachtige sleutel is in de relatie en communicatie met je paard. Niet alleen op de grond maar ook ter vervanging van grotere hulpen in het zadel. Een prachtige kans dus om je rijden te verfijnen!

Ademtaal is puur natuur

Paarden zijn van nature heel gevoelig voor veranderingen in de ademhaling van hun soortgenoten. Daardoor kan je als ruiter of trainer ook heel goed met je paard communiceren door middel van je ademhaling. Als je controle hebt over je ademhaling kan je ademtaal spreken met je paard!

Die ademtaal kan je gebruiken voor het krijgen van meer harmonie en ritme, voor ontspanning of juist voor aanspanning. Zelfs letterlijk als hulp, soms hoorbaar voor je paard, soms alleen voelbaar.

Hoe adem jij?

Let eerst eens op hoe je gewoonlijk ademhaalt. Hoe oppervlakkig of diep haal je adem? Hoe snel of hoe langzaam? Hoe losjes of hoe strak?
Als je inademt beweegt dan alleen je borst of kan je ook dieper ademen, tot aan je middenrif, tot in je buik of vult je je longen zo diep en ontspannen dat ook je rug en "flanken" zich vullen rondom?

Om goed te kunnen communiceren met je ademhaling is het belangrijk om losjes, diep en ritmisch te leren ademhalen.  Dat kan je leren door middel van allerlei oefeningen zoals je wel tegenkomt in bijvoorbeeld yoga, meditatie of martial arts zoals aikido.

Een simpele oefening is ook om je vingers op je borstbeen te leggen, je aandacht naar dat punt te brengen en dan daarnaartoe te ademen. Dan je handen op je middenrif (net onder je ribben), op je onderbuik, je rug of in je zij om te oefenen om daarnaartoe te ademen. Hoe je uitademt is ook belangrijk: adem rustig en diep uit vanaf die plek waar je hand ligt.

Het resultaat van een diepe kalme ademhaling is ontspanning van jezelf en je paard, soepeler meebewegen in je zit, beter voelen wat er in het paard onder je gebeurt, zachtere schouders, armen en handen en dus ook fijner teugelcontact. Je wordt vrijer en meer gebalanceerd in je lichaam en kan je ledematen onafhankelijk van elkaar bewegen.

Leuke tip: Zoek eerst een diepe rustige ritmische ademhaling en glimlach daarbij. Voelt goed he? Vervolgens trek je een ernstig gezicht met een frons op je voorhoofd. Kan je nu nog steeds zo fijn ademhalen? Waarschijnlijk niet! Hoe mooi is het dus om een glimlach op je gezicht te toveren voor jezelf en voor je paard!

Wat kan je allemaal zeggen met je ademhaling?

Ho! De handigste hulp die ik mijn paarden heb geleerd is dat ze afremmen of een overgang naar een lagere gang maken als ik mijn navel intrek en enigszins hoorbaar uitadem: “wwvvvv”. Het voelt alsof je vanuit je buik een ballon leeg laat lopen. Die hulp is niet alleen bij dressuur, maar ook bij grondwerk, springen en buitenrijden super handig en duidelijk voor je paard. Zo heb ik veel minder vaak mijn teugel nodig voor ophoudingen of remmen en het hele rijden voelt dan veel fijner.
In de film "Grondworkexercises for Riding with Lightness" hoor je mij dit ook doen bij het aan de hand lopen en stoppen met Jane.

Go! Voorwaarts, meer energie of meer impuls of een overgang naar een hogere gang. Hoe? Adem in en adem dan uit met duidelijke intentie voorwaarts in de bewegingsrichting. Ik zeg het soms letterlijk, bijvoorbeeld als Jane even twijfelt tijdens een buitenrit: Go!

Relax! Voor het overbrengen van ontspanning terwijl je paard beweegt. Hoe? Door een diepere en langzamer ademhaling. Door vanuit je buik dieper uit te ademen en je spieren te ontspannen en je uitademing iets langer te laten voortduren.

Handige tip: Gaat het vooral erom zelf te ontspannen dan kan je gaan "passen tellen". Tel eens terwijl je rondstapt hoeveel passen jouw uitademing duurt. Is het bijvoorbeeld 3 passen? Probeer daar dan eens 4, 5 of 6 van te maken door rustiger, geleidelijker en dieper uit te ademen. Een vergeet niet: een glimlach op je gezicht of praten tegen je paard helpen ook om beter te ademen.

Game over! Om je paard te vertellen dat de oefening geheel ten einde is adem je hoorbaar diep uit vanuit je buik, rug en flanken. Pfffffffff. Of zucht. Zo weet je paard dat hij niets meer hoeft te doen en klaar is met de oefening. Dat hij mag stoppen en ontspannen.

Ritme en sprong in de galop! Een echte eye opener was voor mij en Matador hoe het aanpassen van je ademhaling aan het ritme van de galop die galop enorm kan verbeteren: meer sprong en meer ontspanning. Nu is het niet voor iedereen te doen om in- en uit te ademen in één galopsprong zoal.s je paard ook doet maar je kan bijvoorbeeld beginnen met twee galopsprongen inademen en twee galopsprongen uitademen. In in - uit uit.

Kortom er is een wereld te winnen in de communicatie met je paard door gebruik van je Ademtaal!

Happy Breathing!

Liesbeth Jorna

 

P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Ademtaal spreken met je paard: puur natuur!” van Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”

TIP: In de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen leer je deze oefeningen ook in de praktijk!

 


Freestylehaakje

Teugelloos Rijden: voor de kick en voor een boost van je rijvaardigheid

Ride naturally – heart to heart, mind to mind, body to body”

Durf jij je teugels los te laten in stap, draf en galop? Kan je remmen en sturen zonder teugels of neckrope? Kan je via je intentie, zit en benen zo goed met je paard communiceren dat je met een heel stil en licht teugelcontact kunt rijden?

 

Hier word je echt een betere ruiter van!

Het rijden zonder teugels heeft voor mij veel meer opgeleverd dan ik ooit voor mogelijk had gehouden! Niet alleen het plezier en de kick maar vooral de veel subtielere communicatie door middel van hulpen die moeder natuur ons gegeven heeft. Daarnaast ook veel meer harmonie, balans en gedragenheid, veel meer ‘schwung’, veel meer tempocontrole en bovendien veel lichter in de hand als je wél met teugels rijdt.
Mijn mooiste galopwissels in pirouettes met Ivo waren zonder hoofdstel! Om maar niet te spreken van de kick die het geeft om zonder hoofdstel te springen :o). Ik vind het teugelloos rijden nu zo belangrijk dat ik het met al mijn paarden doe!

 

Hoe minder je je handen nodig hebt, hoe beter!

We nemen even een kijkje in het paard. De tong is verbonden aan het tongbeen. Het tongbeen en de kaken van je paard zijn door spierketens verbonden aan schouderblad, bovenarm en borstbeen. Elke belemmering van tong en kaken van je paard heeft via deze spierverbindingen direct invloed op de bewegingsvrijheid van de voorbenen. En daar houdt het niet op omdat via spier- en bindweefselketens de voorhand met de romp en achterhand is verbonden.

hyoid spierverbindingen

 

Zonder teugels rijden verbetert zo ongeveer alles!

Wij mensen (jaaaaa, ik ook!) hebben nu eenmaal een sterke behoefte aan een gevoel van controle. Zodra we iets in handen hebben – of dat teugels zijn of een neckrope maakt niet uit - gaan onze handen en armen al snel van alles doen: controle uitoefenen en ‘hulpen’ geven. Dit is ook de reden waarom ik bij teugelloos rijden doorgaans ook geen neckrope gebruik.
Op het moment dat we iets in handen hebben vergeten we vaak alle andere manieren waarop we met het paard kunnen communiceren: de mind to mind, heart to heart, body to body connectie. Hoe meer je kan communiceren door middel van lichaamstaal hoe minder je de teugels of neckrope nodig hebt, hoe stiller en intiemer de verbinding en hoe groter de harmonie.

 

Teugelloos Galop

Teugelloos rijden voor de kick, voor vrijheid en verbinding

Toen ik eenmaal het communiceren zonder teugels voor elkaar had gaf dat zo’n gevoel van balans, vrijheid en verbinding, dat ik het niet meer kon laten! Het is zo’n fijn gevoel als je paard je zo goed begrijpt en als je zo samen met je paard kan bewegen! En het is zo leuk om jezelf en je paard dan uit te dagen met allerlei oefeningen, obstakeltraining, sprongetjes en nog veel meer!

 

Maar hoe communiceer je dan wel?

Om je lichaamstaal zo gericht te kunnen gebruiken is wel wat oefening vereist. Oefeningen waarmee je je lichaamsbewustzijn, coördinatie en precisie ontwikkelt. Teugelloos rijden boost je rijvaardigheid! Daarbij moet je denken aan heel bewust gebruik van …

  • Energie
  • Focus en intentie
  • Ademhaling
  • Balans
  • Houding en zit
  • Benen
  • Eventueel twee korte sticks of stijve zweepjes

Als je wil dat je paard er iets van begrijpt is niet alleen het geven van de duidelijke hulpen belangrijk. Ook het stil zijn – “actief neutraal” – is een kunst.  Als er teveel “ruis op de lijn” is dat zal je paard namelijk de subtielere hulpen niet meer opmerken. Systematische oefening met je paard zorgt ervoor dat hij leert wat elke afzonderlijke hulp precies betekent.
Eén van de mooiste ervaringen is waneer je opmerkt dat je paard echt 100% op je gaat letten. Ik denk dan wel eens “NOW we’re talking!”.

 

 

Freestylehaakje

Een veilige start

De basis voor de communicatie wordt gelegd in grondwerk. Als paard en ruiter namelijk de belangrijkste basisbewegingen al beheersen is het daarna vanuit het zadel veel gemakkelijker.
Natuurlijk is het vervolgens niet slim om je teugels er zomaar ineens af te doen en dan een schietgebedje te doen in de hoop dat alles goed komt. Het beste hang je de teugel bijvoorbeeld in een karabijnhaakje aan je zadel. Dan kan je de teugel echt loslaten en pak je hem alleen op als het echt (écht!) niet anders lukt.
Als je aanvoelt dat het vertrouwen en de communicatie tussen jou en je paard helder genoeg is - door een systematische opbouw van oefeningen - dán is het tijd om de teugels of het hele hoofdstel echt eraf te doen. Je zal merken dat dat toch even gek aanvoelt of een beetje spanning in je teweeg brengt maar als het éénmaal gaat, dan geeft dat zo’n gevoel van vrijheid en samenzijn tegelijk!

 

 

Behalve de kick nog veel meer winst. Enkele voorbeelden.

(Ik hanteer een systematische opbouw voor teugelloos rijden zodat we succes op succes kans stapelen. Dit is dus geen ‘handleiding’.)
De handigste hulp die ik mijn paarden heb geleerd is dat ze afremmen of een overgang naar een lagere gang maken als ik mijn navel intrek en enigszins hoorbaar uitadem: “wwvvvv”. Dat is niet alleen bij dressuur, maar ook bij springen en buitenrijden super handig.
Natuurlijk is het ook erg nuttig om te leren sturen zonder gebruik van je teugels zodat je rechte lijnen, hoeken en wendingen kunt rijden op je intentie, zit en beenhulpen.
Wil je je paard goed in balans brengen, zodat hij “rechtgericht” of in “vertikale balans” loopt, dan is een precieze communicatie met je zit en/of benen over de positie van de schouders enorm waardevol.

 

 

Meer informatie of leren hoe je dit in de praktijk brengt?

Cursus Teugelloos Rijden

Ook tijdens de 5 Day Intensives of een apart georganiseerde clinic kan je Teugelloos Rijden leren.

Bekijk ook eens de video “Meer met minder, naar spoorloos, bitloos en onbeteugeld’.

Wil je op de hoogte blijven van lesmogelijkheden en nieuwe artikelen? Meld je dan aan voor de gratis Tip & Updates en ontvang alvast het ebook "Meer presteren met minder moeite" als kadootje.


Hulpen voor achterwaarts verwarrend?

Verschil tussen Parelli NH en dressuur

De hulpen vanuit dressuur: bekken kantelt naar voren, benen iets naar achteren leggen en die drijven voorwaarts, hand sluiten. Doel: activeren van de achterhand en de voorwaartse impuls met de teugels opvangen zodat hij achterwaarts gaat. De teugels hebben een duidelijke rol en dit doe je dus met teugelcontact.

De hulpen vanuit NH: bekken kantelt naar achteren (navel intrekken, de energie naar achteren sturen), gewicht meer naar achteren verplaatsen, evt. onderbeen iets naar voren en die drijven achterwaarts, evt. ondersteunt door neckrope optillen, met een stokje voor de schouder aantikken en als laatste de teugel. Doel: je paard te vragen op eigen benen achterwaarts te gaan en ook achterwaarts te denken. De teugelhulpen spelen hier als het goed is uitsluitend een rol als je paard nog geen respons geeft op de andere hulpen. Je kunt dit zowel met als zonder teugelcontact doen.

Verwarrend of aanvullend?

Verwarrend voor je paard want tegengestelde hulpen? Dat valt mee. Je paard is uitstekend in staat om beiden te begrijpen, maar als hij nog niet zelfstandig achterwaarts kan gaan - en denken! - leidt de dressuur werkwijze in de praktijk nogal eens tot weerstand. Voornamelijk omdat er tegengestelde signalen worden gebruikt: voorwaarts drijven en tegenhouden met de teugel. De overeenkomsten: Energie naar achteren sturen, onderrug en benen zacht. Ideaalbeeld: dat je door middel van uitsluitend een kleine zithulp en het naar achter sturen van de energie je paard vlot achterwaarts kunt laten gaan. Dat hij daarbij achterwaarts denkt, zichzelf in balans houdt en zijn gewicht naar achter verplaatst zodat hij daarbij daalt in de achterhand. Als je zit- of energiehulp nog niet voldoende door komt krijg je in beide gevallen grotere secundaire hulpen. Als de respons uitblijft of het is (nog) niet goed aangeleerd uit dat zich in:

  • Dressuur: je kiept teveel voorover, rug hol en trekken aan teugels.
  • NH: je hangt teveel achterover, flapperende benen.

Opbouw

Zelf leer ik het mijn paarden eerst aan op de NH manier, in freestyle, omdat je daarmee de hulpen van je zit en energie goed kunt aanleren zonder automatisch naar je teugel te grijpen. En omdat je paard dan leert op zijn eigen benen en in zijn eigen balans achterwaarts te gaan.

Naarmate je verder komt in de dressuur worden je zithulpen steeds meer bevestigd, steeds subtieler, en komt je bekken rechterop ten opzichte van je paard omdat die meer daalt in de achterhand. Je blijft zelf dan ook in meer verzamelde opgerichte positie (let wel: dan moet er dus wel voldoende energie zijn!). Maar steeds: je stuurt de energie naar achter en onderrug en benen zacht.

Leuk en nuttig! Oefening zonder paard

Experimenteer zelf, zonder paard, lopend, door te schakelen tussen voorwaarts en achterwaarts, langzaam en snel. Denk hieraan:

  • Ben ik, als ik voorwaarts loop, klaar om achterwaarts te gaan? Wat verandert precies in mijn lichaam er op het moment dat ik het achterwaarts inzet?
  • Ben ik klaar om voorwaarts te gaan als ik achterwaarts ga? Wat verandert er op het moment dat ik van achterwaarts naar voorwaarts ga?

Doe deze oefeningen eerst langzaam en daarna vanuit een drafje. Je zult dan merken dat je niet teveel voor of achterwaarts kunt leunen maar dat er meer balans en stabiliteit voor nodig is (core stability) naarmate je het met meer energie doet. Je zult ook merken dat meer energie ervoor zorgt dat je meer buigt in je gewrichten. Dat is dus ook wat je van je paard vraagt!


day intensive

Dressage Naturally: Finding the Sweet Spot of Healthy Biomechanics - Presentatie Equiday Advanced 2013

Tijdens de Equiday Advanced in 2013, gaf ik een presentatie over de Sweet Spot of Healthy Biomechanics. Je kunt de hele hier presentatie bekijken en downloaden!

Download dit artikel


rechtrichten-instructie

Freestyle haakje

Rijd je met teugels maar wil je ze niet altijd in handen hebben? Hang dan een lichtgewicht karabijnhaakje aan je zadel om ze in te hangen. Leg eventueel een knoop in de teugels en de lus in de haak zodat de teugels niet naar één kant kunnen glijden.