Hulpen voor achterwaarts verwarrend?
Verschil tussen Parelli NH en dressuur
De hulpen vanuit dressuur: bekken kantelt naar voren, benen iets naar achteren leggen en die drijven voorwaarts, hand sluiten. Doel: activeren van de achterhand en de voorwaartse impuls met de teugels opvangen zodat hij achterwaarts gaat. De teugels hebben een duidelijke rol en dit doe je dus met teugelcontact.
De hulpen vanuit NH: bekken kantelt naar achteren (navel intrekken, de energie naar achteren sturen), gewicht meer naar achteren verplaatsen, evt. onderbeen iets naar voren en die drijven achterwaarts, evt. ondersteunt door neckrope optillen, met een stokje voor de schouder aantikken en als laatste de teugel. Doel: je paard te vragen op eigen benen achterwaarts te gaan en ook achterwaarts te denken. De teugelhulpen spelen hier als het goed is uitsluitend een rol als je paard nog geen respons geeft op de andere hulpen. Je kunt dit zowel met als zonder teugelcontact doen.
Verwarrend of aanvullend?
Verwarrend voor je paard want tegengestelde hulpen? Dat valt mee. Je paard is uitstekend in staat om beiden te begrijpen, maar als hij nog niet zelfstandig achterwaarts kan gaan - en denken! - leidt de dressuur werkwijze in de praktijk nogal eens tot weerstand. Voornamelijk omdat er tegengestelde signalen worden gebruikt: voorwaarts drijven en tegenhouden met de teugel. De overeenkomsten: Energie naar achteren sturen, onderrug en benen zacht. Ideaalbeeld: dat je door middel van uitsluitend een kleine zithulp en het naar achter sturen van de energie je paard vlot achterwaarts kunt laten gaan. Dat hij daarbij achterwaarts denkt, zichzelf in balans houdt en zijn gewicht naar achter verplaatst zodat hij daarbij daalt in de achterhand. Als je zit- of energiehulp nog niet voldoende door komt krijg je in beide gevallen grotere secundaire hulpen. Als de respons uitblijft of het is (nog) niet goed aangeleerd uit dat zich in:
- Dressuur: je kiept teveel voorover, rug hol en trekken aan teugels.
- NH: je hangt teveel achterover, flapperende benen.
Opbouw
Zelf leer ik het mijn paarden eerst aan op de NH manier, in freestyle, omdat je daarmee de hulpen van je zit en energie goed kunt aanleren zonder automatisch naar je teugel te grijpen. En omdat je paard dan leert op zijn eigen benen en in zijn eigen balans achterwaarts te gaan.
Naarmate je verder komt in de dressuur worden je zithulpen steeds meer bevestigd, steeds subtieler, en komt je bekken rechterop ten opzichte van je paard omdat die meer daalt in de achterhand. Je blijft zelf dan ook in meer verzamelde opgerichte positie (let wel: dan moet er dus wel voldoende energie zijn!). Maar steeds: je stuurt de energie naar achter en onderrug en benen zacht.
Leuk en nuttig! Oefening zonder paard
Experimenteer zelf, zonder paard, lopend, door te schakelen tussen voorwaarts en achterwaarts, langzaam en snel. Denk hieraan:
- Ben ik, als ik voorwaarts loop, klaar om achterwaarts te gaan? Wat verandert precies in mijn lichaam er op het moment dat ik het achterwaarts inzet?
- Ben ik klaar om voorwaarts te gaan als ik achterwaarts ga? Wat verandert er op het moment dat ik van achterwaarts naar voorwaarts ga?
Doe deze oefeningen eerst langzaam en daarna vanuit een drafje. Je zult dan merken dat je niet teveel voor of achterwaarts kunt leunen maar dat er meer balans en stabiliteit voor nodig is (core stability) naarmate je het met meer energie doet. Je zult ook merken dat meer energie ervoor zorgt dat je meer buigt in je gewrichten. Dat is dus ook wat je van je paard vraagt!
Longeren zonder hulpteugels
Dressuurtraining op basis van Natural Horsemanship
Of je het nu longeren noemt of circling game, de cirkel is een fijne mogelijkheid om je paard fysiek en mentaal in balans te krijgen. Zelf ben ik niet zo’n voorstander van eindeloos dezelfde rondjes en zeker niet in een afgedwongen houding. Liever maak ik er een spel van samen met mijn paard, waarbij hij zelf zijn houding bepaalt en met veel variatie of afwisseling met andere oefeningen.
Het eerste ding wat mijn paard moet leren op de cirkel is dat hij zelfstandig de lijn – de cirkel dus – en de gang handhaaft. In Parelli termen: “don’t change gait” en “don’t change direction” zolang ik niets anders vraag.
Als hij dat onder de knie heeft ga ik pas denken aan het beïnvloeden van zijn beweging. Het doel is “finding the sweet spot online”. Oftewel mijn paard helpen een zodanige combinatie van ontspanning, energie en balans te laten vinden dat hij los in zijn lichaam, ritmisch en vrij beweegt. Daarvoor gebruik ik geen touwtjes, bijzet, elastieken of wat dan ook. Alleen een touwhalster o.i.d., een 7 meter lange touwlijn (22 ft finesse line, die heeft iets meer communicatievermogen dan een slappe longeerlijn) en een stick (longeerzweep kan evt. ook). Mijn lichaamstaal is de belangrijkste tool: energie, intentie, ogen, beweging van mijn lijf of handen. Natuurlijk moet je die signalen eerst afzonderlijk aanleren, zodat je paard je begrijpt.
Tenslotte, als de Sweet Spot routine begint te worden, kun je ermee gaan spelen. Meer en minder energie, hoofd hoog of hoofd laag, schouderbinnenwaarts op de cirkel, overgangen van sweet spot in de ene gang naar sweet spot in de andere gang, van hand veranderen, over en tussen obstakels en sprongetjes of de cirkel mee op reis nemen door de bak of wei. Het hoeft nooit saai te worden!
De foto’s geven een beeld van het effect van “finding the sweet spot online” met Skoki. Vooral de rechtergalop was een uitdaging. Zodra hij probeerde te stretchen kon hij niet meer in de galop blijven. Dan viel hij terug in draf maar met behoud van de stretch. Het was heel belangrijk om hem zich goed te laten voelen over zo’n poging en niet kritisch te zijn over het uit galop vallen. Daardoor bleef hij proberen en kon hij later langer doorgalopperen zonder de balans te verliezen.
Dressage Naturally: Finding the Sweet Spot of Healthy Biomechanics - Presentatie Equiday Advanced 2013
Tijdens de Equiday Advanced in 2013, gaf ik een presentatie over de Sweet Spot of Healthy Biomechanics. Je kunt de hele hier presentatie bekijken en downloaden!
De kracht van visualisatie
Leadership without focus isn't leadership
Focus without a plan isn't focus
A plan without a goal isn't a plan,
and a goal without a timeline isn't a goal.
Visualisatie is één van de bekendste tools op het gebied van coaching. Door een sterk en duidelijk innerlijk beeld te creëren van een beweging die je met je paard wilt maken ben je veel beter in staat om dit duidelijk over te brengen naar je paard. Kijk veel naar goede voorbeelden. Het “plaatje in je hoofd” bepaalt alles!
Op zoek naar het goede gevoel van dressuur kun je allerlei beschrijvende woorden bedenken. Harmonie en Bewegingsvrijheid staan in de filosofie van SHU centraal. Maar ook de FEI geeft er een paar: kalm, soepel, losgelaten, vertrouwen, alert, regelmaat, lichtheid, mentaal en fysiek in balans, .... Je kunt er vanuit je eigen gevoel vast nog meer verzinnen (DOEN!).
Als je een specifieke oefening wilt rijden kun je er nog veel specifiekere beelden bij bedenken: Wat wil ik bereiken met die oefening? Waar zet hij welk been? Wat is de bewegingsrichting? Hoe is hij gebogen? Hoe energiek? Hoe voelt de inzet van de oefening en hoe rijden we eruit? Om gevoel te krijgen voor wat we van zijn lijf verwachten helpt het om simulaties te doen zonder paard.
Als je de woorden, het plaatje en het gevoel dat erbij hoort oproept tijdens het rijden, raak je er van bewust wat je hebt en wat je mist. En als je weet wat je mist, weet je wat je moet verbeteren. Misschien moet je paard nog meer kracht, balans en coördinatie ontwikkelen voor wat je vraagt, maar wat kun je zélf doen? Dat een oefening niet zo goed lukt als je zou willen komt vaak omdat we iets van ons paard vragen zonder de goede voorbereiding in ons eigen hoofd en lichaam.
Onlangs werd ik er door Ivo, mijn vierbenige leermeester, maar weer eens op gewezen hoe belangrijk dit is. Dan valt een schouderbinnenwaarts telkens na een paar passen uit elkaar en raken we allebei gefrustreerd. Ik weet: we kunnen het wél! De basisvoorwaarden zijn er. Dus: focus! Plaatje! Check de ingrediënten! Doen in mijn lijf wat ik van zíjn lijf verwacht ... de balans, richting, ritme, buiging, energie, losgelatenheid, uitstraling, alles! Et voilà! Dan lukt het dus de eerste keer. Zie je wel: het kan wél!
A or O ...
There are so many possibilities of what I can ask my body to do! Sometimes I forget some of those for a while and then they pop up all of a sudden. Does that sound familiar?
Today as I was playing with shoulder in with Ivo, my 23 years old black KWPN gelding, some genius in the back of mind remembered me of A's and O's. I guess that does not sound familiar, so here's a little story.
As I was riding I remembered one lesson during the 10 week Intensive at Temenos Fields in 2011. Cocoa and I had been riding in the big front field. We did a lot of circles and lateral work along the fence. Our focus was to do some lateral work while keeping the sweet spot, especially the relaxation, regularity and rhythm. Not an easy thing with a superflexible horse like Cocoa, I can tell you! So he made me search what I could do in my body to help him and we made some really fine progress there! In the end he felt great!
At the end of the session all the riders gathered in the dressage arena. Karen asked us to desribe what we had learned that day in max. 5 words. Now usually what happens with such a question is that you start talking ... 5 words become 5 sentences ... 5 sentences become 5 minutes ... and you end up dreaming about it at night! That sounds familiar too???
But this time I did not have to think twice, it came to me in a second: "O in stead of A" was the most valuable lesson that day!
Still wondering what that means huh? It's about the riders legs! I discovered I could change the position of my legs from A to O, releasing muscles in the upper leg while still feeling my horse with my calves and having enough pressure on the stirrups. This way my seat gave more room for Cocoa's back and ribs to move, and I could feel the rhythm and suppleness improve.
... Back to Ivo's shoulder-ins today ... After some not so good tries and searching for changes I could make, I remembered about the A's and O's. I made O legs and all of a sudden he flowed like water through 70 meters of shoulder in, nicely breathing, balanced and even without loosing impulsion (which is really REALLY good for my extreme LBI :o)
So ... try "O in stead of A" sometimes. Being bowlegged can bring you harmony!
Cooling down: niet vergeten!
Afgelopen maanden duikelde de temperatuur na elke voorjaarspoging telkens weer naar beneden. Ik heb meerdere keren paarden zien bibberen en dat is niet een gewoon beeld.
Ook waren er nogal wat mensen die meldden dat hun paard wat stijf was. Nu weet ik wel dat "naturals" niet zo gauw met dekens klaarstaan maar soms is het - zeker als je je paard een beetje als atleet gaat trainen - toch wel goed om je paard niet onaangenaam koud te laten worden. Je kunt je zelf wel voorstellen hoe het voelt om te gaan gymmen met een koud lijf? Maar dat niet alleen. Ik merkte ook vaak dat er nog weinig aandacht is voor de afronding van een speel- of trainingssessie: de cooling down.
Cooling down kun je ook zien als warming-up voor de volgende dag. Goede dingen bij een cooling down zijn actief halsstrekken en met gestrekte hals links en rechts buigen in een rustige ritmische draf. Lengtebuiging in combinatie met voorwaarts-neerwaarts is echt stretchen! Daarna kun je in stap nog wat dingetjes doen, bijv. stuuroefeningetjes of over balkjes wandelen. En tot slot nog even samen relaxed stappen of wandelen zonder iets speciaals te willen.
Het doel van de cooling down is dat de ademhaling en temperatuur weer geleidelijk zakken naar normale waarden en dat de bloedcirculatie langzaam weer tot rust komt. Langzaam, omdat dan de afvalstoffen die in zijn lichaam zijn ontstaan goed afgevoerd worden en de spieren en gewrichten beter herstellen van de inspanning. Zeker bij paarden waarvan bekend is dat zij gevoelige pezen of gewrichten hebben moet je denken aan minimaal 10 minuten stappen. Over het algemeen is het voor de warmte afvoer uit de spieren beter als je tijdens het uitstappen geen deken oplegt. Is je paard na afloop nog erg nat van het zweet, spons of spoel het er dan af en trek het droog met een zweetmes. Herhaal dat tot het water dat eraf komt niet meer warm is.
Als je paard na afloop erg lang nat blijft omdat hij in de winter een dikkere vacht heeft, leg hem dan eventueel een poosje een lichte wollen zweetdeken op zodat de condens op de deken komt te liggen en de vacht daaronder snel droogt. Op die manier kun je hem ook snel weer buiten zetten en is hij tegen het weer bestand. Is het echter rustig of mooi weer, geen regen en koude wind tegelijk, dan kun je hem na het afsponzen gewoon buiten laten drogen.
De volgende dag kun je bij aanvang van de training soortgelijke dingen doen als bij de cooling down, in omgekeerde volgorde. Ook is het goed om na een echt inspannende dag één of twee rustiger dagen in te lassen. Net als bij gewone sporters eigenlijk. Zo houd je het lichaam van jouw atleet heel.
Tot slot nog een tip om de relatie met je paard te verbeteren: gooi je paard na de training niet altijd zo de wei in. Loop samen naar de kudde en lever hem af bij zijn maatjes. Dat wordt echt gewaardeerd!
Hoe leer ik mijn paard galop-halt overgangen?
Leer je paard het kleine goed zodat hij het grote met gemak voor je doet
Vanuit dressuur en reining ziet de galop-halt overgang er anders uit maar in essentie hebben ze dit gemeen: het moet vloeiend zijn en in balans. Soepel, zichzelf opvangend door het buigen van de gewrichten van de achterhand. Zonder horten en stoten, struikelen of op de voorhand vallen.
Voorwaarde nr. 1 is dat je paard actief voorwaarts wil in alle gangen. Met een energie voor een 7 op een schaal van 1 tot 10. De Game of Energy (zie eerdere publicatie) is een fijne manier om dat voor elkaar te krijgen.
Overgangen met kwaliteit
Daarna rijden we veel overgangen, waarbij we vooral gaan voor kwaliteit van de overgangen naar een lagere gang. Met kwaliteit bedoel ik: vloeiend, met weinig hulp van de teugels, in balans, met buiging in de gewrichten van de achterhand en behoud van energie.
Als het een overgang naar halt is: met het gewicht verdeeld over 4 benen en geen extra stapje om in balans te blijven ... maar óók klaar om weer te vertrekken. Vergelijk het maar met wachten voor een rood stoplicht: de motor draait stationair en hij staat alvast in de versnelling. Ready to go!
Opbouw
Als je naar de overgang galop-‐halt toe wilt werken kan je bijv. onderstaande opbouw kiezen. Je kan naar naar de volgende stap als de kwaliteit van wat je hebt zo goed is als hierboven beschreven. Meestal moet je elke stap daarvoor enkele keren herhalen.
- Basisvoorwaarde creëren: draf met een energie voor een 7 ("draf 7")
- Overgang draf 7 -> stap 7
- Basisvoorwaarde creëren: galop 7
- Overgang galop 7 -> stap 7 progressief: dus eerst via enkele (steeds minder) passen draf 7
- Overgang draf 7 -> halt 7 Blijf in de halt "ready to go"! Als dit moeilijk is rijd dan een paar "schijnovergangen": je doet alsof je halthoudt, maar vlak voordat je paard stopt rijd je weer actief de draf voor een 7. Hierdoor leert je paard zichzelf in balans te houden tijdens het terugschakelen.
- Overgang galop 7 -> halt 7 progressief, dus via enkele passen draf 7 en stap 7. Als de overgang te abrupt is houden veel paarden de achterbenen stijf, het kruis hoog en de rug hol. Het aantal tussenpassen kun je steeds kleiner maken, waarbij je blijft letten op de kwaliteit van de overgang.
- Overgang galop 7 -> halt 7. Ineens, vloeiend en in balans!
Happy athlete
Belangrijk: Dit is echt gym en hard werken, dus houd hem gemotiveerd! Tussen de stappen een korte pauze inlassen is een goed idee.
It's all about balance! - Equiday Magazine 2013
Balans is een voorwaarde voor nageeflijkheid, verzameling en blessurevrij rijden. Balans voelt goed: vrij, lichtvoetig, harmonieus. Hoe help je je paard om die balans te vinden?
Freestyle haakje
Rijd je met teugels maar wil je ze niet altijd in handen hebben? Hang dan een lichtgewicht karabijnhaakje aan je zadel om ze in te hangen. Leg eventueel een knoop in de teugels en de lus in de haak zodat de teugels niet naar één kant kunnen glijden.
Cavaletti op de cirkel
"Cavaletti arbeid" is nuttig en leuk om te doen. Ruiter en paard worden er handig van. Het is goed voor de coördinatie: paarden gaan echt goed letten op hoe ze hun benen gebruiken en hun voeten neerzetten. Daarnaast worden ze sterker, meer gebalanceerd en gaan ze - mits je aandacht besteedt aan HOE ze over de balken gaan - beter hun rug gebruiken. Het is een goed hulpmiddel om meer losgelatenheid en schwung te ontwikkelen en zo de gangen van je paard te verbeteren.
Natuurlijk is het ook goed voor de balans en de conditie van de ruiter door de afwisseling tussen gewone houding en verlichte zit. Heb je angst voor springen? Zelfs dan is dit voor jou en je paard altijd te doen!
Zelf ben ik erg enthousiast over bijvoorbeeld de manier waarop ruiters van wereldformaat in dressuur en eventing Reiner Klimke en zijn dochter Ingrid Klimke, stelselmatig cavalettiwerk in de opleiding opbouwen (Tip: Ingrid Klimke heeft een leuke trainings app voor op je mobiel gemaakt).
In onze eigen trainingsopbouw komen de balken al snel in de baan. Zodra een paard online/aan de longe zijn eigen gang en richting kan vasthouden (don't change gait/direction in de circling game en lopend aan de hand). Dan kan hij al leren om over verspreide losse balken te lopen zodat hij op zijn voeten gaat letten.
Heel fijn om mee te werken zijn de balken op een cirkel. Afhankelijk van de paslengte van je paard kun je je paard iets meer naar binnen of naar buiten over de balken laten gaan zodat het zo goed mogelijk past bij zijn natuurlijke beweging. Natuurlijk hoeft hij er niet altijd overheen. Je kunt het ook afwisselen met cirkels ervoor of er achterom. Zeker als hij nog wat onwennig is geeft hem dat de gelegenheid om even zijn ontspanning en ritme terug te vinden. Ritme, richting en contact moeten stabiel worden over de balken. Dat is je thuisbasis. En zoals alles begint en eindigt ook dít met ontspanning!
Natuurlijk beginnen we in stap met 1 of 2 balkjes. Als hij het begrepen heeft dan gaan we naar 3 of 4 balken, en naar draf. Wil je hem uitnodigen om zijn pas te verlengen en energieker te draven dan stuur je hem iets meer langs te buitenkant van de balken op de cirkel. En als je nog meer ritme wilt ontwikkelen kun je meer balken gebruiken, tot wel 8 achter elkaar. Kan je paard ook rustig een squeeze over een klein sprongetje? Dan gaan we ook over balken galopperen. Voor de galop maak ik ze graag iets hoger: ik leg de balk bijvoorbeeld op een autoband of springblok. Uiteindelijk kun je ook op de cirkel over meerdere cavaletti galopperen, waarbij zich een heel mooi ritme ontwikkelt.
Zeker in de draf en de galop is het fijn om op de cirkel te werken omdat de meeste paarden dan minder gauw versnellen dan als je de balken op een rechte lijn legt. Natuurlijk wil je daarna wel ook alles over de rechte lijn doen. Dan kun je het verder uitbouwen naar combinatielijntjes van balken en sprongetjes voor echte springgymnastiek. Of je kunt gebruik gaan maken van balken tussen de dressuuroefeningen door voor ritme en schwung. De variaties zijn eindeloos!