Hulpen

4 soorten teugelverbinding

Alles wat je paard doet en denkt kun je voelen door je teugels ... en andersom geldt dat meestal ook.

Voor jou als ruiter zijn er eigenlijk maar twee standen mogelijk voor teugelcontact: zenden of ontvangen. Is je hand heel druk met zenden? Dan zal je weinig informatie van je paard voelen. Vaak blijkt dat minder doen met je hand meer resultaat oplevert. En minder doen, dat is een hele kunst. Maar iedereen kan het leren en je paard zal het waarderen!

Grofweg zijn er 4 SOORTEN TEUGELVERBINDING:

  1. Geen verbinding: je teugels hangen door. Je bent voor communicatie en informatie aangewezen op de verbinding van zit en benen, op je gevoel voor balans en op wat je ogen zien
  2. Passieve verbinding: constante lichte verbinding. Je hand volgt je paard volledig in de beweging van hoofd en hals. Er is geen beperking, geen begrenzing, geen hulpen, alles is neutraal. Als een stille telefoonlijn zonder storingen en ruis
  3. Begrenzende stille verbinding: Je hand is neutraal (=geeft geen hulpen) maar geeft niet bij alles mee. Er is een beperking of een begrenzing, zonder dat er sprake is van trekken.
  4. Actieve verbinding: dit zijn de echte teugelhulpen. Hier is je hand aan het zenden.

Wat wil je paard NIET?

  • Een wisselende verbinding, los-vast, als krakende en haperende telefoonlijn. Hierbij moet je paard zit voortdurend aanpassen en raakt hij gemakkelijk verward en uit balans.
  • Een ruiterhand die voortdurend zendt en weinig ontvangt.

Met teugelvaardigheid kunnen we gemakkelijk een dag vullen. Dat doen we dan ook in de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen. Veel prakijkoefeningen, niet alleen te paard maar ook zonder paard. Zodat we zonder ons paard lastig te vallen van alles kunnen uitproberen en stuntelen zoveel we willen. Altijd weer een dag voor veel eye-openers en fun!

Maar eerst: let eens voor jezelf op welke van die 4 soorten teugelverbinding je in de praktijk gebruikt!

Meer weten?

Klik hier om meer te weten over de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen.


Galop aanspringen trainingstip

Handig om te weten over aanspringen in galop

Galop aanspringen trainingstip

Beenzetting in rechtergalop

linksachter - linkerdiagonaal - rechtsvoor - zweefmoment.

Aanspringen met balansverlies

Dit gebeurt als je je gewicht naar de binnenzijde en naar voren brengt (de rode hulpen) en daardoor het binnenvoorbeen meer belast. Een veel gemaakte fout die ontstaat door naar het binnenvoorbeen te kijken maar ook een manier van in galop rollen bij jonge paarden. Effect: op de voorhand vallen, achterhand stuwt en blijft hoog, paard probeert in balans te blijven door te versnellen.

Aanspringen met balanswinst

Dit gebeurt als je je gewicht iets naar de buitenzijde en naar achteren brengt en het buitenachterbeen aanspreekt om van daaruit aan te springen (de blauwe hulpen). Er zijn verschillende oefeningen om deze manier van aanspringen op te bouwen. Effect: de voorhand rijst, de schoft lift, de achterhand draagt en het paard hoeft niet te versnellen om in balans te blijven.


Natural Horsemanship voor (wedstrijd)ruiters

Serie van 12 artikelen ­ van leiderschap tot en met verzameling ­ waarin Liesbeth uitlegt wat Natural Horsemanship inhoudt en hoe het de dagelijkse training van je paard makkelijker en leuker kan maken.

Download mijn ebook

Een blij en blokkadevrij paard? Word goed in simpel rijden!

In deze blog:

  • Verpruts niet wat moeder natuur cadeau geeft!
  • 2 fouten die bijna iedereen maakt
  • Blokkadevrij rijden houdt je paard gezond
  • 4 sleutels om daar goed in te worden
  • Een succesverhaal: transformatie in 5 minuten

Op eigen benen lopen is een cadeau van moeder natuur

Een aantal jaren geleden stond ik te kijken bij de les van de lokale ponyclub. Er reed een meisje mee met een jonge pony. Een meisje uit een gezin met veel ambitie in de dressuursport. Het was een prachtige pony met van nature goede bewegingen en hij deed enorm zijn best. Het meisje reed met een slofteugel, strak. Er werd wat cavalettiwerk gedaan maar de pony mocht daar niet aan meedoen. Ik herinner me dat ik me hardop afvroeg waarom niet en waarom die slof eraan zat, en kreeg een verassend antwoord van één van de ouders: “Hij moet eerst maar eens leren om op eigen benen te lopen”. De verwondering schoot door mij heen maar ik deed er het zwijgen toe (toen nog wel ;)). Ik dacht: “Volgens mij kon hij prima op eigen benen lopen … totdat ze hem met een slofteugel “in de houding” ging rijden en hem zijn natuurlijke coördinatie en bewegingsvrijheid ontnam. En ja … dan zal hij inderdaad problemen hebben met cavaletti …”

Een omgekeerde wereld! Je gooit eerst alles overboord wat je paard zelf kan en gaat vervolgens vinden dat alleen jij, de mens, het paard kan leren hoe hij op eigen benen moet lopen. Is het niet veel effectiever, leuker en gezonder als we de manier waarop het paard zijn eigen lichaam en beweging coördineert als uitgangspunt nemen? Als we hem zijn eigen balans LATEN ontwikkelen en hem dan gaan HELPEN om nog beter, rechter, sterker en slimmer te worden?

2 fouten die bijna iedereen maakt: micromanagement en zijwieltjes

Heb jij een paard dat wiebelig aanvoelt, onzeker of met wisselend tempo voorwaarts gaat, slingert, scheef loopt, een holle rug maakt, op de teugel hangt, tegen de hand loopt of anderszins geen fijne aanleuning opzoekt bij het rijden? Dan komt het je vast bekend voor dat je erop zit met een niet zo prettig of oncomfortabel gevoel. Je gebruikt het liefst alle mogelijke “hulpen” tegelijk om het zo snel mogelijk beter te laten voelen. We gaan dan “micromanagen” in plaats van gewoon simpel goed rijden.

Dit micromanagen leidt ertoe dat je voortdurend je paard blijft corrigeren en ondersteunen. Zodra je daarmee stopt valt het paard terug in zijn ongemakkelijke manier van bewegen, dus je moet je hulpen voortdurend “eraan houden”. Of … je verwacht dat hij terugvalt en daarom blijf je hem “helpen” waardoor hij niet echt de kans krijgt om te laten zien dat hij zelf goed in balans kan lopen. Kortom: we geven het paard niet de tijd en gelegenheid om zichzelf te organiseren en herbalanseren. Het is als een kind leren fietsen: als je de zijwieltjes er nooit afhaalt, leren ze nooit om zelfstandig overeind te blijven.

Blokkadevrij rijden in lichaam en geest

In onze behoefte om een paard zo snel mogelijk correct te laten bewegen zijn we dus prima in staat om zijn natuurlijke coördinatie ook ernstig te ontregelen. Daardoor ontstaan gemakkelijk compensatiemechanismen en blokkades in zijn lichaam. Dat leidt vervolgens tot grotere blessuregevoeligheid en dikwijls ook tot gedragsproblemen. Tenslotte zijn dan revalidatietrainers nodig die paarden en ruiters weer in goede banen moeten leiden.

Het liefst zou ik willen dat al die revalidatietrainers straks helemaal geen werk meer hebben. Dat er geen paarden meer in de blokkades geraken omdat iedereen zijn paard blokkadevrij kan trainen. Trainen op een manier waarbij het paard de kans krijgt om écht op eigen benen te lopen: in een houding en balans die hij zelf creëert en coördineert met zijn eigen brein en met zijn eigen spieren.

Hoe meer hij in een houding of beweging geforceerd of vastgehouden wordt, hoe groter zijn neiging om het tegenovergestelde te ontwikkelen. Hij ontwikkelt de spieren en mindset die uit die houding weg willen in plaats van de spieren en mindset die hem helpen aan eigen balans, eigen houding, zelfstandigheid en medewerking. Het tegengestelde dus van wat je eigenlijk wil.

De boodschap is dus: forceer niets en blijf hem ook niet voortdurend ondersteunen, maar geef hem juist gelegenheid om steeds meer zijn eigen houding en eigen balans te laten ontwikkelen.

4 sleutels om goed te worden in simpel en blokkadevrij rijden

Hieronder kun je de transformatie zien van Arumba en haar amazone Anita. Arumba is een energieke, enorm ruim bewegende en loopgrage eventing merrie die een paar jaar weinig heeft kunnen doen als gevolg van blessures. Anita wilde haar opnieuw opstarten nu zij weer helemaal in orde is, maar zocht gezien de aard van het paard begeleiding bij deze herstart. We hebben eerst enkele dagen grondwerk gedaan en met begeleiding vanaf de grond gereden om ontspanning te vinden en de relatie en communicatie op te bouwen. De foto’s zijn genomen op dag 5, de tweede dag dat Anita en Arumba zelfstandig reden. Het tijdverschil tussen beide foto’s is ongeveer 5 minuten. In die 5 minuten had Anita maar één opdracht: in één constant ritme eenvoudige maar precieze lijnen rijden en onderweg een stil contact onderhouden met zit en teugels. Het resultaat was zo’n mooi voorbeeld van wat simpel en blokkadevrij rijden voor je paard kan doen dat ik jullie dat niet wilde onthouden.

Een blij en blokkadevrij paard - word goed in simpel rijden

De aanpak die we hebben gekozen is iets wat ik met heel veel combinaties toepas en die cruciaal is voor een solide en blokkadevrije basis. Ik noem het gemakshalve CRRC, oftewel rijden met Constant Ritme, Richting en Contact. Dat zijn 3 sleutels en de 4e is je mindset. Ik leg ze stuk voor stuk uit …

Sleutel 1: constant ritme

Rijden met één constant tempo en ritme: tik tak tik tak tik tak…. Een gelijkmatig tempo en ritme dat past bij je paard. Actief maar niet gehaast, kalm maar niet sloom.
In het geval van Arumba lag het tempo waarin zij comfortabel loopt behoorlijk hoog. Dat tempo was even wennen voor Anita, maar door het constant te houden volgde al gauw ontspanning en harmonie.

Sleutel 2: constante richting

Hierbij gaat het er om precies de lijnen te rijden die je van tevoren uitkiest. Weet over welke zandkorrels je wilt rijden en weet exact waar de lijn begint en eindigt. Kies simpele, makkelijk te rijden lijnen. Denk vooruit, kies de lijn die je wilt rijden en rijd die dan ook exact. Kies eenvoudige lijnen, zoals (halve) grote voltes, diagonalen en gewoon de (binnen)hoefslag.

Gebruik vooral je intentie om de lijnen te rijden. Intentie = energie + een richting. Doordat je je lijn vooraf kiest kun je met een “laserbeam focus” de energie in de goede richting brengen, van punt naar punt, zonder dat je heel veel je teugels hoeft te gebruiken.

Sleutel 3: constant contact

Om je paard de gelegenheid te geven om met Constant Ritme en Richting een fijne “groove” te vinden moet je natuurlijk zelf zo min mogelijk in de weg zitten. Dat kun je doen door het contact tussen jou en je paard zo constant mogelijk te maken, zowel met je zit als met je teugels.

Je zit: zo stil en gebalanceerd mogelijk. Jouw zwaartepunt volledig meebewegend met het zwaartepunt van je paard. Zittend in het midden met evenveel druk op beide beugels en zitbeenknobbels. Meebewegen met zo’n energiek paard als Arumba kan een uitdaging zijn. Anita was goed in staat om haar zwaartepunt boven dat van Arumba te houden waardoor ze niet achterbleef. Door het constante ritme hoefde ze daar ook steeds minder moeite voor te doen.

Extra tip: probeer adem te halen op een manier die synchroon is met de beweging van je paard. Vooral in galop doet dat wonderen voor het ritme en de ontspanning.

De teugels: een lichte, symmetrische en voortdurend gelijkmatige verbinding. Ook in wendingen! Ongeacht de bewegingen van het paard. Wil je daar meer over lezen? Kijk de blog "Een stille hand is voortdurend in beweging.

Sleutel 4: geen oordeel!

Het belangrijkst is dat je als ruiter niet allemaal fancy stuff gaat doen tussendoor of van alles gaat vinden van hoe je paard loopt. Schort kritiek op de houding en beweging van je paard even op, ook als toeschouwers vinden dat het allemaal anders moet. Het is wat het is. Is zijn basistempo niet jouw favoriete basistempo dan is dat oké, zolang het maar constant is. Als hij niet recht is dan is dat oké, zolang jij maar zo symmetrisch mogelijk contact onderhoudt. Als hij nog op de voorhand loopt dan is dat oké, zolang jij maar in je eigen balans blijft. Geen oordeel, geen ingrepen om iets te veranderen. Rijd CRRC gewoon een poos onverstoorbaar door zodat jij en je paard de kans krijgen om harmonie te vinden. Geef het tijd, soms véél tijd. Minstens 5 minuten (in galop evt. korter afhankelijk van jullie conditie). Soms doe ik het weken achter elkaar, totdat alles stabiel aanvoelt. Ook in de warming up is het fijn en geeft het veel informatie over de staat van je paard.

Rijd met CRRC totdat je merkt dat er een gevoel van harmonie en ontspanning zijn ontstaan. 10 tegen 1 dat je paard tegen die tijd al veel fijner is gaan lopen en de aanleuning vanzelf beter is geworden dan toen je begon. Hij beweegt soepeler, gezonder, in zijn eigen balans, op eigen benen. En daar zit het goud: blij en blokkadevrij!

Van hieruit kun je verder gaan ontwikkelen en preciezer de energie en balans van je paard gaan beïnvloeden, zodat hij vanzelf nageeflijk zal worden en zijn bovenlijn zal loslaten.

Constant Ritme, Richting en Contact brengen Balans, Ontspanning en Harmonie

Harmonie brengt BewegingsVrijheid

BewegingsVrijheid voelt Goed!

Wil je ook leren om blokkadevrij te rijden?

Neem dan eens deel aan een 5 Day Intensive of aan het Progressief Trainingjaar van Sport & Horsemanship United, of combineer de online cursus van Dressage Naturally met live begeleiding van Liesbeth Jorna.

Een gratis Ebook staat voor je klaar!

Klik HIER om het Ebook aan te vragen.

Online Workshopserie Blokkadevrij Trainen

Binnenkort gaan we weer van start met de Workshopserie Blokkadevrij Trainen waarin jij in 6 weken HEEL VEEL kennis op kunt doen over biomechanica, trainingsfysiologie, trainingspsychologie, Trainer's Mindset, Trainer's Body en het maken van een trainingsplan. Mis het niet!

 


Zijgangen rijden om recht te richten - Equiday Magazine 2017

Ze zeggen dat je zijgangen moet rijden om je paard recht te richten. Hmm, hoezo logisch? Heb jij geen idee welk been waarheen moet? Zijn zijgangen ingewikkeld voor jou en je paard? Dan is dit artikel voor jou!

 

Download dit artikel


5 Bewezen succesvolle stappen om je paard te helpen met zijn balans 1

5 Bewezen succesvolle stappen om je paard te helpen met zijn balans

5 Bewezen succesvolle stappen om je paard te helpen met zijn balans 1

Balans voelt goed! Dat is een onweerlegbaar feit. Wel eens gedanst met een echt goede danspartner? Zo één die duidelijk leidt maar je toch op eigen benen laat dansen? Vrij maar met verbinding. Met gevoel over en weer, energiek, losjes, lichtvoetig? Je durft en kan steeds meer: het laat je stralen!

“Balans is ergens in het midden tussen scheef naar de ene of naar de andere kant, ergens tussen natuurlijk evenwicht en verzameling.”

Een onbereden paard is prima in balans … tot wij er ons mee gaan bemoeien … en er een ruiter op zijn rug gaat zitten. Het paard zal zijn natuurlijke balans moeten hervinden met die ruiter op zijn rug. Als dat lukt groeit zijn bewegingsvrijheid en zelfvertrouwen en zal hij met plezier zijn ruiter dragen. De meeste paarden lopen echter niet vanzelfsprekend in balans met een ruiter op hun rug. Ze spannen spieren aan die ze beter los kunnen laten, lopen op de voorhand en scheef. Dat kan komen door én leiden tot pijn, emoties en onbegrip. En dát leidt op zijn beurt tot steeds meer scheefheid bij ruiter en paard, verminderde kracht en coördinatie of zelfs blokkades en blessures. Reden genoeg om te zorgen dat je je paard helpt om zijn eigen balans terug te vinden en waar nodig te verbeteren!

“Balans is dynamiek, altijd in beweging. Hoe meer je bang bent om de balans kwijt te raken hoe minder je het vindt. Hoe beter je met je paard kunt communiceren, hoe minder erg het is als hij de balans even kwijt is … want je kan hem altijd helpen om het terug te vinden!”

5 Stappen om je paard te helpen aan balans

Er bestaat geen standaardrecept voor balans want alle paarden en ruiters zijn verschillend. Om balans te vinden moet je op zoek, maar het helpt om dat met een logische opbouw te doen.

1. STABILITEIT IN RITME, RICHTING EN SYMMETRIE (SRRS) 

Begin met met je paard in een constant tempo te laten lopen waarbij je eenvoudige lijnen precies rijdt (hoefslag volgen, binnenhoefslag, diagonalen, grote volte). Als ruiter ben je zo symmetrisch mogelijk en midden boven je paard: gelijke druk op beide beugels, zitbeenknobbels en teugels. Het paard mag hier in een natuurlijke eigen houding lopen.
Als je dit aan de longe doet: loop niet mee, draai hooguit mee op een vaste plaats. Uiteraard zonder je te bemoeien met zijn houding, dus ook zonder hulpteugels.
Consequente hulpen geven én echt geheel stoppen met je hulp als het tempo en de lijn goed zijn, is de sleutel.

2. COMMUNICATIE EN COÖRDINATIE OPBOUWEN VANAF DE GROND EN IN HET ZADEL

Leer je paard om op een lichte vraag zijdelings te buigen, afzonderlijk zijn voor- of achterhand naar links of rechts te verplaatsen, zijwaarts of achterwaarts te bewegen. Ja … dat was maar één zin maar het zijn al een heleboel stukjes afzonderlijke communicatie om aan je paard te leren.
De meeste ruiters geven gewoon hulpen "uit het boekje" en verwachten dat hun paard dan doet wat wordt bedoeld. Dat is natuurlijk vaak helemaal niet het geval als ze niet eerst (a) de hulpen aan het paard hebben uitgelegd en (b) het paard heeft geleerd wat hij met zijn lichaam en benen moet doen. We zien dus veel gewring, geduw, geworstel en getrek, vooral bij pogingen om zijgangen te rijden.

De tijd die je besteedt aan het opbouwen van communicatie en coördinatie verdien je later in 1000voud terug in de vorm van lichtheid en gemak!

3. RIJDEN MET EEN STILLE NEUTRALE VERBINDING IN ZIT EN TEUGEL

5 Bewezen succesvolle stappen om je paard te helpen met zijn balans 2
Foto 1: Cocoa in een natuurlijke eigen balans. Ik focus alleen op een constant ritme en vloeiende lijnen en stel verder geen eisen. Mijn taak: een zo comfortabel mogelijke passagier zijn die haar eigen balans houdt zonder zijn balans te verstoren.

Een stil contact voor je paard betekent dat je volledig met hem meebeweegt, dus niet dat je hand op één plek vaststaat. Een neutrale hand is een hand die voelt naar het paard, die niets eist of vraagt. Een hand die ontvangt en niet zendt. Dit vraagt beheersing van je natuurlijk grijp-, knijp- en trekreflexen! Kies eerst eenvoudige lijnen: hoefslag volgen, grote voltes … nothing fancy! Blijf dit doen totdat hij zelf zijn natuurlijke balans heeft hervonden en vertrouwd is geraakt met het ruitergewicht. En, zeker zo belangrijk: wij moeten zelf een goede passagier zijn en onze eigen balans aanpassen aan zijn manier van bewegen.

4. SPELENDERWIJS BALANS ZOEKEN DOOR VERANDERING IN JE EIGEN HOUDING EN BALANS

Het is onze bedoeling het paard zoveel mogelijk zelf te laten ontdekken wat goed voelt. Zodat hij die balans steeds meer zelf opzoekt en niet voortdurend “micromanagement” nodig is. Om samen die balans te vinden moet je een heel creatief en nieuwsgierig zijn. Het is zoeken naar een beweging die goed voelt, ook voor je paard. Begin altijd bij jezelf! Als je erop zit kun je variaties in je eigen balans testen: wat gebeurt er als ik iets meer gewicht op de linker of rechter beugel breng, iets meer naar voor of achter zit, mijn linker- of rechterschouder naar voor draai, etc. Iedereen die wel eens op de flexchair heeft geoefend weet dat kleine houdingsveranderingen grote impact hebben!

5. SPELENDERWIJS EXPERIMENTEREN MET DE LICHAAMSPOSITIE VAN JE PAARD

Als je de communicatie over zijdelings buigen, voorhand verplaatsen en achterhand verplaatsen ook vanuit het zadel goed hebt opgebouwd kun je spelen met de lichaamspositie van je paard. We vragen bijvoorbeeld om het gewicht van de voorhand meer naar het buitenvoorbeen te verplaatsen en voelen wat er verandert.

Stel je het voor als een gesprek: “Kun je je gewicht meer naar de buitenschouder verplaatsen? Dankjewel. Hoe voelt dat?” Het moment dat goed voelt is misschien niet het moment van die positie zelf maar een momentje als je paard weer terug “veert” en door het midden komt. Als je dat moment vindt kun je een volgende vraag stellen: “Zou je deze positie een paar passen kunnen volhouden?” Eerst zal hij vaak naar zijn oude voorkeurspositie terugveren (zou je zelf ook doen!!). Je kunt hem dan even snel herinneren: “Die schouder, weet je nog?” Die herinneringen worden steeds kleiner en minder vaak. Hij gaat het langer zelf volhouden. Durf ook eens met opzet “lekker fout” je paard de achterhand uit te laten zwaaien of juist over de binnen- of buitenschouder te “laten vallen”. Niet wild, maar voelend naar wat er precies gebeurt en op welk moment je paard kan ontspannen of juist in zijn kracht komt.

Balans voelt goed en maakt alles makkelijker

Vertrouw op je gevoel en op de feedback van je paard! Je paard zal zich ook fijn voelen als hij balans gevonden heeft: hij wil dan doorgaans graag zijn bovenlijn strekken en geeft vanzelf na. Sommigen ontspannen dan zo dat je ze even moet herinneren aan energie. Sommigen komen ineens echt in hun kracht! Natuurlijk geef je je paard de gelegenheid om van zijn nieuw gevonden balansmomenten te genieten en wordt zijn succes nadrukkelijk beloond. Met de deze nieuwe eigen balans als “thuisbasis” wordt alles wat erna komt veel makkelijker! En dat niet alleen: als je paard goed in balans loopt en je niet voortdurend hoeft te begrenzen of ondersteunen loopt hij ook minder risico op chronische blessures!

5 Bewezen succesvolle stappen om je paard te helpen met zijn balans 3
Foto 2: Cocoa negen weken later. Langzamerhand is de balans verschoven. Door gerichte oefening is hij sterker geworden en beter in balans. Hij is rechter, ritmischer en lichtvoetiger geworden. Nog net zo relaxed als in het begin maar met veel meer zelfvertrouwen, gemak en draagkracht.

Meer informatie of leren hoe je dit in de praktijk brengt?


Bitloos Een paar gedachten - Sport & Horsemanship United

Bitloos? Een paar gedachten...

Ik rijd graag bitloos… maar ik ben niet tegen bitten en rijd ook met bit. Als het zonder bit goed werkt zie ik geen reden voor gebruik van een bit. Als het zonder bit niet goed werkt dan rijd ik met bit.

Keuze van de optoming

Bitloos Een paar gedachten - Sport & Horsemanship United

Mijn voorkeur voor bepaalde bitloze optomingen wordt vooral bepaald door hoe het paard erop reageert en hoe goed de communicatie werkt. Dat zijn ook twee verschillende dingen.

Met reactie bedoel ik hoe het paard van zichzelf erop reageert, bijvoorbeeld er tegenaan hangen of duwen - te veel druk - er juist voor terugdeinzen of er bang voor zijn - waardoor het moeilijk is om een verbinding te creëren. Dat verschilt per paard en is afhankelijk van zowel zijn gevoeligheid, aangeleerd gedrag, natuurlijke balans, temperament, vorm van zijn hoofd etc. Ook de manier waarop je het hoofdstel op maat maakt is belangrijk. Zoals je op de foto hierbij kunt zien lopen er tal van aangezichtsspieren, bloedvaten en zenuwen over zijn gezicht. Het is altijd mogelijk dat je paard ergens hinder van ondervindt dus ik neem feedback van mijn paard altijd serieus.

Een aandachtspuntje bij alle bitloze opsommingen is dat er liefst een kaakband aan zit in plaats van een gewone keelriem. Hierdoor ligt de neusriem stiller, kan het hoofdstel minder makkelijk draaien en dan hoeft de neusriem ook niet strak te zitten.

Communicatie

Hoe goed de communicatie werkt is iets anders. Voor een goede communicatie moet het mogelijk zijn om de druk precies te doseren. Vooral belangrijk is dat de druk heel direct weggenomen kan worden als mijn paard een goed antwoord geeft op mijn hulp. In andere woorden: de “release” moet heel direct zijn. Denk maar aan de bekende one-liner "Pressure motivates. Release teaches".

Bitloos Een paar gedachten - Sport & Horsemanship United -2Mijn ervaring is dat de release van kingekruiste en kaakgekruiste hoofdstellen niet direct genoeg is. Als ik mijn hand ontspan is dat niet direct voelbaar omdat de banden of touwtjes niet direct los aanvoelen voor het paard. Daardoor wordt mijn paard niet direct genoeg beloond voor een goede respons en dat vertroebelt onze communicatie. Dat is beter bij bijvoorbeeld een hackamore, een bloemetje, een sidepull of iets wat daarop lijkt. Er zijn ook soorten kaptooms die goed werken, maar ik ben geen voorstander van een ketting in de neusriem of een klapperend ringetje op de neus. Zelf rijd ik op dit moment Skoki met een Dressage Naturally Riding Halter (zie de foto). Dat is eigenlijk een sidepull.

Verzameling

Als het om verzameling gaat dan is een optoming met schaarwerking naar mijn idee niet zo prettig. Het veroorzaakt gauw dat de nek teveel doorknikt en dat het paard achter de loodlijn komt. Dat leidt tot stuwen in plaats van dragen door de achterhand en tot een paard dat teveel op de voorhand gaat en in de hand drukt. Met een optoming zonder schaarwerking kun je gemakkelijker het paard vragen hoofd en hals zelf opwaarts te dragen met neus voor of aan de loodlijn. Dat heeft een positieve invloed op de balans van zijn hele lichaam.

Controle en aanleuning

Als het om veiligheid gaat dan zijn er ook nog wel een paar overwegingen. In kringen die aan bitten gewend zijn denkt men gelijk dat je zonder bit gaat verongelukken en dat je geen goede aanleuning kunt krijgen. Beide gedachten zijn gebaseerd op onbekendheid en onze natuurlijke behoefte aan controle. Echter de beste aanleuning en de meeste controle komt voort uit horsemanship en een goede opleiding van paard en ruiter. Ook het karakter van je paard telt mee. Matador bijvoorbeeld rijd ik normaal altijd met een vorm van sidepull maar op buitenritten is het niet verantwoord. Hij is van nature geen held en kan - zelfs ondanks alle "onverstoorbaar paard" training - enorm groot schrikken of bang zijn ineens. Dan wordt hij ongelooflijk sterk en ik moet ingrijpen vóórdat zijn benen met hem op de loop gaan. Bitloos lukt dat niet want daar loopt hij dan echt doorheen. Daarom rijd ik hem op buitenritten met een simpele dubbelgebroken watertrens.

Conclusie

Mijn ervaring is dat je, net als bij een bit, je paard de hulpen juist moet aanleren en dat de aanleuning dan niet veel anders aanvoelt dan met bit. Een goede aanleuning is immers niet het resultaat van wat er om zijn hoofd of in zijn mond hangt, maar van een goede combinatie van ontspanning, energie en balans en een goede ruiterhand.


Waarom doet ie dat? ... of waarom doet ie het niet? Op zoek naar de oorzaak van ongewenst gedrag: het "Rijtje van Zeven"

[Update juli 2020]

Deze blog verscheen oorspronkelijk in 2014 als "rijtje van vijf", maar inmiddels is het - al doende leert men! - een "rijtje van zeven" geworden. Vraag jij je wel eens af waarom je paard niet doet wat je graag zou willen? Dan geven deze 7 punten je vast een goed aanknopingspunt.

Het komt regelmatig voor dat mensen mij vragen wat ze aan ongewenst gedrag van hun paard kunnen doen. Of hoe het komt dat iets telkens maar niet lukt. Soms doen paarden iets wat de ruiter helemaal niet gevraagd heeft of wat zelfs gevaarlijk is. En soms doet het paard juist iets niet terwijl de ruiter wel iets vraagt.

Het is natuurlijk een "oplossing" om dan maar hulpteugels of andere attributen te gebruiken waardoor het ongewenste gedrag onmogelijk wordt gemaakt of het gewenste gedrag wordt afgedwongen. Dat lijkt een "quick fix" maar eigenlijk is dat symptoombestrijding, want de oorzaak wordt dan niet weggenomen.

Liever ga je op zoek naar de oorzaak want als je die weet heb je de sleutel tot een permanente oplossing. Die oorzaak is niet altijd even duidelijk. Als je de lichaamstaal van je paard niet goed verstaat kom je al gauw in de verleiding om aannames te maken of blind adviezen van anderen te volgen. Elk paard en elk moment is anders en het is daarnaast altijd goed om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van wat er precies aan de hand is. Daarbij helpt dit "RIJTJE VAN ZEVEN"...

"If we understand that horses cannot separate the way they feel from the way they act, then we can start to see that unwanted behaviour is not bad behaviour at all."

Mark Rashid

Is het pijn, angst, onbegrip, disrespect, verveling, ongewenst aangeleerd gedrag of jouw state of mind?

Er kunnen zeven dingen aan de hand zijn als je paard "rood licht" geeft:

    1. Pijn: hij wordt gehinderd door pijn of fysiek ongemak. Dat kan allerlei oorzaken hebben. Fysieke blokkades, spierpijn, niet goed passend harnachement, tegengestelde hulpen, te zware ruiter, insecten, gebrek aan coördinatie etc.
    2. Angst: hij vertrouwt zichzelf, de ruiter, de omgeving of de situatie niet, of is bang dat iets pijn gaat doen. Een punt dus van (zelf)vertrouwen.
    3. Onbegrip: hij begrijpt niet wat je bedoelt. Hij doet wat hij denkt dat je bedoelt of doet een nog onvolmaakte poging om het goede antwoord te vinden. Sommige paarden maken er echt een chaos van: ze willen het zo graag goed doen! Ze bieden je van alles aan in de hoop dat dat het goede is, en raken helemaal in de war als ze het niet kunnen vinden. Anderen bevriezen en durven niets meer. Vergeet nooit dat je paard in beginsel GEEN IDEE heeft van wat jij bedenkt of verwacht! Een punt van communicatie.
    4. Disrespect: Je paard heeft 'andere plannen' dan jij, wil niet bij je zijn of komt juist te dichtbij, laat zich afleiden of biedt regelrecht weerstand. Een punt van leiderschap. Let wel: dat is iets anders dan "de baas" zijn!
    5. Verveling: de interesse van het paard verdwijnt door te veel herhaling, te weinig variatie of progressie. Vooral een punt bij extraverte paarden.
    6. Ongewenst aangeleerd gedrag: Misschien wel de MEEST VOORKOMENDE REDEN VAN PROBLEMEN: onbedoeld en onbewust aangeleerd gedrag. Je paard leert elk moment, ook als je even niet oplet. Een punt van kennis en inzicht voor elke paardeneigenaar!
    7. Jouw eigen State of Mind: Last but not least: wat is jouw invloed? Die is vaak groter dan je denkt. Een punt van authenticiteit en persoonlijke ontwikkeling.

Je moet je bedenken dat je paard in principe instinctief handelt, gemotiveerd door zijn behoefte aan veiligheid, ontspanning, spelen of eten. JE PAARD HEEFT IN BEGINSEL GEEN IDEE VAN JOUW PLAN, WENS, WAARDEN OF NORMEN! Beschouw het dus niet als ondeugd of ongehoorzaamheid als hij iets "fout" doet maar probeer je in de gevoelswereld van het paard te verplaatsen en check dit lijstje eerst aandachtig. Vraag je af wat hij je zegt:

"ik kan het niet"

"ik durf het niet"

"ik begrijp het niet"

"ik heb andere plannen"

"ik vind het saai"

"ik heb dit zo geleerd"

"ik hoop dat jij verandert"

Fysieke oorzaken altijd eerst uitsluiten

Het eerste punt is altijd als eerste aan de beurt. Als je oorzaken van pijn of fysiek ongemak niet uitsluit en behandelt blijven daardoor ontstane problemen natuurlijk altijd terugkomen. Een dierenarts, chiropractor, fysiotherapeut, osteopaat of andere deskundige kan je daarbij helpen. Wil je weten of je zadel of hoofdstel problemen veroorzaakt? Rijd dan eens met een barebackpad of ander hoofdstel (bijvoorbeeld bitloos).

Hoe herken je deze oorzaken?

Om er achter te komen wat mogelijke oorzaken zijn is het van belang om gedragspatronen en bewegingpatronen goed te observeren. Observeer vooral wat er precies gebeurt voorafgaand aan het moment dat er echt problemen ontstaan. En wat gebeurt er dáár weer voor? Neem echt de tijd en concentreer je hierop, elke keer weer, zodat je eventuele patronen en signalen gaat herkennen. Het kunnen grote dingen zijn zoals de lijn strak trekken, scheef gaan lopen, staart scheef houden, hoofd schudden etc. Het kunnen ook veel subtielere dingen zijn zoals iets vertragen of versnellen, een starende blik, een oor wegdraaien, neusgaten optrekken, strakke mond, toegknepen staart, verkorten van passen, blokkerende ademhaling etc. Hieronder staat nog een overzichtje van vaak voorkomende signalen bij angst en onzekerheid. In het geval van disrespect of verveling zie je deze tekenen meestal juist niet.

Waarom doet ie dat of waarom niet - rijtje van vijf

Op zoek naar oplossingen

Als je een idee hebt kunnen krijgen van de oorzaken heb je ook de sleutel naar mogelijke oplossingen. Het zijn altijd oplossingen op maat. Mocht je nog steeds geen idee hebben dan is het goed om een expert mee te laten kijken. Liefst eentje met een holistische blik: mentaal, emotioneel en fysiek.

In het algemeen kun je ervan uitgaan dat je paard geen weet heeft van het nut van wat jij met hem wil doen, dus het is belangrijk om te zorgen dat hij zich prettig en gewaardeerd voelt, ondanks de inspanning die je vraagt.

Gaat het om angst, gebrek aan (zelf)vertrouwen? Leer dan de basisprincipes van schriktraining en leer hoe je zelf je paard kunt laten ontspannen. Besef ook dat leiderschap een rol speelt. Je eigen angst of spanning kun je niet verbergen voor je paard. Vraag eventueel begeleiding voor verkleinen van je onzekerheid en het vergroten van je leiderschap.

Gaat het om onbegrip? Dan is de communicatie blijkbaar niet duidelijk. Het helpt dan om datgene wat je het paard wilt leren in kleine stukjes uiteen te halen en stap voor stap je paard te leren wat bepaalde hulpen betekenen. Vaak helpt het om hulpen of bewegingen eerst aan te leren vanaf de grond voordat je het vanuit het zadel vraagt. Altijd met een zo zacht mogelijke hulp beginnen maar ook doorgaan tot het echt duidelijk is. En vooral altijd precies op het goede moment (=bij het gewenste gedrag) belonen en stoppen!

Is het disrespect? Dan komt het op jouw rol als overtuigende en betrouwbare leider aan. Je moet uitzoeken wat de dingen zijn die de aandacht van je paard kunnen vasthouden en wat voor hem een echte beloning is. Maar je moet ook scherp, snel en soms onverbiddelijk zijn. Op een akkoordje gooien kan soms wel maar in de meeste gevallen moet je zeer consequent - en dus voorspelbaar - zijn.

Heb je paard dat gauw verveeld is? Eigenlijk zijn dit vaak erg leuke paarden, extravert, nieuwsgierig en met gevoel voor humor. Een spelletje tussen de training door, een sprongetje, spelen met een bal, maakt dat hij daarna wel weer even serieus mee wil doen. Ook afwisseling in het werk helpt. Rijd regelmatig buiten, longeer weinig, straf hem niet met stapmolens en zorg dat hij maatjes heeft en ruimte om te bewegen. Oefeningen tot vervelens toe herhalen is geen goed plan. Je moet een beetje creatief zijn en telkens nieuwe dingen doen of nieuwe vormen kiezen.

Merk je dat je paard dingen doet die jij echt vervelend vindt? Dan heb je wellicht te maken met gedrag dat jij zelf of iemand anders hem zonder het zo te bedoelen heeft aangeleerd. Veel mensen geven hulpen op een manier die er juist toe leidt dat paarden de hulp gaan negeren of verkeerd gaan uitleggen. De hulpen zijn aanhoudend en/of de timing van de beloning is precies verkeerd getimed of wordt niet als beloning ervaren. Ook wordt de boodschap die je paard je via lichaamstaal duidelijk probeert te maken vaak niet opgemerkt, in de wind geslagen of verkeerd geïnterpreteerd. Het goede nieuws is dat dit gedrag veelal ook weer te veranderen is. Hulp is hier vaak wel even voor nodig, want hier moet je heel precies voor zijn.

Je eigen state of mind is een punt apart. Paarden kunnen heel verschillend reageren op verschillende mensen. Ben je te druk, te snel, te flauw, te kribbig, onduidelijk, te luid of niet luid genoeg, onzeker of juist onverstoorbaar kalm, vriendelijk en helder? Klopt wat je aan de buitenkant doet met hoe je van binnen voelt (wat een paard voelt dat feilloos aan)? De meest belangrijke vaardigheid is dat je bewust kan schakelen in je gedrag zodat je kan zijn wie je paard op dat moment nodig heeft.

Tijd nemen levert tijd op!

Vaak nemen mensen niet de tijd om iets écht goed te doen terwijl ze wel tijd lijken te hebben om iets wat niet succesvol is telkens te herhalen ... en daar ook telkens weer van te balen!
Als je altijd doet wat je altijd deed, krijg wat je altijd kreeg en blijft je paard zoals hij altijd bleef.

Neem de tijd die nodig is om de oorzaken echt te onderzoeken en problemen vanaf de basis te verhelpen. De tijd die je daarin steekt verdien je later driedubbel terug. En wat is er nou mooier dan te zorgen dat je perfect samen kunt werken met je paard?

Happy Trails!

Liesbeth Jorna
Sport & Horsemanship United

P.S. Het delen van artikel wordt erg op prijs gesteld, maar doe mij een plezier: vermeld erbij waar het vandaan komt: www.sporthorsemanshipunited.nl


Game of Energy - Equiday Magazine 2014

Heb jij een paard dat altijd traag is of juist te snel? Vraag je je af wat een goed arbeidstempo is
voor jouw paard? Dan is de Game of Energy wat voor jou!

Download dit artikel