Communicatie
Ontspanning, losgelatenheid en balans in galop
Ik wil jullie graag meenemen in een specifiek stukje in de basisopleiding van een paard: het vinden van een ontspannen gebalanceerde galop aan de longe.
Skoki is van nature bijzonder atletisch en werkwillig. Zó werkwillig, vlug en krachtig dat hij snel teveel doet en er zelf van in de war raakt. Terwijl je veel paarden moet vragen om méér te doen, moeten we hem voortdurend uitnodigen juist minder te doen! De laatste tijd heeft hij moeite met linkergalop: gespannen, scheef, te hard gaan. We moeten op zoek naar meer ontspanning en losgelatenheid. Het plaatje: rustige diepe ademhaling, actieve bewegingen die losjes door zijn lichaam deinen, in balans op zijn eigen vier benen, een lage ontspannen hals, rustige oogopslag en ontspannen oren en staart.
Zelf de balans vinden
Dat kun je niet afdwingen! Hij moet het zelf vinden, zelf zijn eigen lijf durven loslaten en in balans brengen. En daarom gebruik ik geen hulpteugels. Alles gebeurt door communicatie op afstand: over de plek van de cirkel, over de positie van zijn hoofd, voorhand en achterhand, over meer of minder energie. Het belangrijkst: aanmoedigen van zijn pogingen om zichzelf los te laten en in balans te brengen. Ik moet de gids zijn op zijn zoektocht!
Kijk mee naar de foto’s!
Deze fotoserie neemt je mee tijdens twee longeersessies twee dagen achter elkaar. In twee keer daaraan voorafgaand hebben we de communicatie opgebouwd en heeft hij al een fijne ontspanning en stretch gevonden in stap en draf. Een actieve stretch van zijn hakken tot zijn oren. Nu dus de galop.
Ik hoop dat je niet alleen met je ogen naar de foto’s kijkt maar ook met je gevoel! Skoki en ik waren allebei heel blij met de vooruitgang. Het vervolg? Dit meer bevestigen en gaan vertalen naar het rijden!
1 Hij galoppeert braaf aan als ik dat vraag maar je ziet de pijn en de onbalans. Hij trekt en gaat scheef, met de neus naar buiten en de achterhand naar binnen. Zijn hals en rug verstrakken direct. Het voelt zichtbaar niet goed en zijn gezicht spreekt boekdelen: oren plat, een holle blik en de kaken op elkaar.
2 Door de sessies in stap en draf heeft hij zelf al wel een idee waar hij naar op zoek moet om zich beter te voelen. Deze eerste poging om zijn hals iets te laten vallen leidt tot nog plattere oren. Zijn lijf werkt nog niet mee en de galop is kort en stijf.
3 Ik vraag hem iets van de hoefslag naar binnen te komen en zijn achterhand iets naar buiten te verplaatsen. Mmm, dat schept al wat rek in de hals, maar de rest van zijn lijf blijft nog onaangenaam strak. Kijk maar naar zijn gezichtsuitdrukking. Na elke goede poging tot stretchen stoppen we even.
4 “Als ik nou heel hard ga galopperen, wordt het dan makkelijker?” Dit is ook waar we bij het rijden tegenaan lopen: hard lopen en over de linkerschouder vallen. Onbalans in het groot! Ik moest hoorbaar uitblazen om hem te vertellen dat het beter was om het wat rustiger aan te doen.
5 Ok, iets rustiger aan. Hij doet nu echt ontzettend zijn best om de achterhand eronder te houden in plaats van naar binnen. En hij probeert elke keer een stukje verder te strekken omdat ik elke poging met stem of even rusten beloon. Maar als je kijkt met je gevoel dan zie je nog ergens een blokkade.
6 “Oooo, wacht eens even, dat spiertje ook nog los …. pfffff, dat galoppeert lekker!” Hij begint nu te briesen en zijn rug golft soepel door de galopsprongen heen. Het voelt duidelijk goed voor hem, want hij zoekt deze stretch telkens weer op.
7 Op eigen benen aan een losse lijn, ritmisch, ontspannen en losgelaten door zijn hele lichaam maar toch actief. Dit kun je niet afdwingen. Hij doet het zelf want balans voelt goed! Hij heeft het zelf gevonden, met mij als zijn coach. Blij!
Een filmpje over het gezond en vrij longeren van je paard
Door middel van softness, leiderschap en een zorgvuldig aangeleerde communicatie kun je je paard op een gezonde manier vrij longeren zonder hulpteugels en … zonder longe!
Meer weten?
Wil je meer weten van Skoki en zijn bijzondere karakter? Of over de mindset van de trainer bij zo’n enorm sensibel paard? Bekijk dan deze recent gemaakte vlog van Snuitable:
5 Bewezen succesvolle stappen om je paard te helpen met zijn balans
Balans voelt goed! Dat is een onweerlegbaar feit. Wel eens gedanst met een echt goede danspartner? Zo één die duidelijk leidt maar je toch op eigen benen laat dansen? Vrij maar met verbinding. Met gevoel over en weer, energiek, losjes, lichtvoetig? Je durft en kan steeds meer: het laat je stralen!
“Balans is ergens in het midden tussen scheef naar de ene of naar de andere kant, ergens tussen natuurlijk evenwicht en verzameling.”
Een onbereden paard is prima in balans … tot wij er ons mee gaan bemoeien … en er een ruiter op zijn rug gaat zitten. Het paard zal zijn natuurlijke balans moeten hervinden met die ruiter op zijn rug. Als dat lukt groeit zijn bewegingsvrijheid en zelfvertrouwen en zal hij met plezier zijn ruiter dragen. De meeste paarden lopen echter niet vanzelfsprekend in balans met een ruiter op hun rug. Ze spannen spieren aan die ze beter los kunnen laten, lopen op de voorhand en scheef. Dat kan komen door én leiden tot pijn, emoties en onbegrip. En dát leidt op zijn beurt tot steeds meer scheefheid bij ruiter en paard, verminderde kracht en coördinatie of zelfs blokkades en blessures. Reden genoeg om te zorgen dat je je paard helpt om zijn eigen balans terug te vinden en waar nodig te verbeteren!
“Balans is dynamiek, altijd in beweging. Hoe meer je bang bent om de balans kwijt te raken hoe minder je het vindt. Hoe beter je met je paard kunt communiceren, hoe minder erg het is als hij de balans even kwijt is … want je kan hem altijd helpen om het terug te vinden!”
5 Stappen om je paard te helpen aan balans
Er bestaat geen standaardrecept voor balans want alle paarden en ruiters zijn verschillend. Om balans te vinden moet je op zoek, maar het helpt om dat met een logische opbouw te doen.
1. STABILITEIT IN RITME, RICHTING EN SYMMETRIE (SRRS)
Begin met met je paard in een constant tempo te laten lopen waarbij je eenvoudige lijnen precies rijdt (hoefslag volgen, binnenhoefslag, diagonalen, grote volte). Als ruiter ben je zo symmetrisch mogelijk en midden boven je paard: gelijke druk op beide beugels, zitbeenknobbels en teugels. Het paard mag hier in een natuurlijke eigen houding lopen.
Als je dit aan de longe doet: loop niet mee, draai hooguit mee op een vaste plaats. Uiteraard zonder je te bemoeien met zijn houding, dus ook zonder hulpteugels.
Consequente hulpen geven én echt geheel stoppen met je hulp als het tempo en de lijn goed zijn, is de sleutel.
2. COMMUNICATIE EN COÖRDINATIE OPBOUWEN VANAF DE GROND EN IN HET ZADEL
Leer je paard om op een lichte vraag zijdelings te buigen, afzonderlijk zijn voor- of achterhand naar links of rechts te verplaatsen, zijwaarts of achterwaarts te bewegen. Ja … dat was maar één zin maar het zijn al een heleboel stukjes afzonderlijke communicatie om aan je paard te leren.
De meeste ruiters geven gewoon hulpen "uit het boekje" en verwachten dat hun paard dan doet wat wordt bedoeld. Dat is natuurlijk vaak helemaal niet het geval als ze niet eerst (a) de hulpen aan het paard hebben uitgelegd en (b) het paard heeft geleerd wat hij met zijn lichaam en benen moet doen. We zien dus veel gewring, geduw, geworstel en getrek, vooral bij pogingen om zijgangen te rijden.
De tijd die je besteedt aan het opbouwen van communicatie en coördinatie verdien je later in 1000voud terug in de vorm van lichtheid en gemak!
3. RIJDEN MET EEN STILLE NEUTRALE VERBINDING IN ZIT EN TEUGEL
Een stil contact voor je paard betekent dat je volledig met hem meebeweegt, dus niet dat je hand op één plek vaststaat. Een neutrale hand is een hand die voelt naar het paard, die niets eist of vraagt. Een hand die ontvangt en niet zendt. Dit vraagt beheersing van je natuurlijk grijp-, knijp- en trekreflexen! Kies eerst eenvoudige lijnen: hoefslag volgen, grote voltes … nothing fancy! Blijf dit doen totdat hij zelf zijn natuurlijke balans heeft hervonden en vertrouwd is geraakt met het ruitergewicht. En, zeker zo belangrijk: wij moeten zelf een goede passagier zijn en onze eigen balans aanpassen aan zijn manier van bewegen.
4. SPELENDERWIJS BALANS ZOEKEN DOOR VERANDERING IN JE EIGEN HOUDING EN BALANS
Het is onze bedoeling het paard zoveel mogelijk zelf te laten ontdekken wat goed voelt. Zodat hij die balans steeds meer zelf opzoekt en niet voortdurend “micromanagement” nodig is. Om samen die balans te vinden moet je een heel creatief en nieuwsgierig zijn. Het is zoeken naar een beweging die goed voelt, ook voor je paard. Begin altijd bij jezelf! Als je erop zit kun je variaties in je eigen balans testen: wat gebeurt er als ik iets meer gewicht op de linker of rechter beugel breng, iets meer naar voor of achter zit, mijn linker- of rechterschouder naar voor draai, etc. Iedereen die wel eens op de flexchair heeft geoefend weet dat kleine houdingsveranderingen grote impact hebben!
5. SPELENDERWIJS EXPERIMENTEREN MET DE LICHAAMSPOSITIE VAN JE PAARD
Als je de communicatie over zijdelings buigen, voorhand verplaatsen en achterhand verplaatsen ook vanuit het zadel goed hebt opgebouwd kun je spelen met de lichaamspositie van je paard. We vragen bijvoorbeeld om het gewicht van de voorhand meer naar het buitenvoorbeen te verplaatsen en voelen wat er verandert.
Stel je het voor als een gesprek: “Kun je je gewicht meer naar de buitenschouder verplaatsen? Dankjewel. Hoe voelt dat?” Het moment dat goed voelt is misschien niet het moment van die positie zelf maar een momentje als je paard weer terug “veert” en door het midden komt. Als je dat moment vindt kun je een volgende vraag stellen: “Zou je deze positie een paar passen kunnen volhouden?” Eerst zal hij vaak naar zijn oude voorkeurspositie terugveren (zou je zelf ook doen!!). Je kunt hem dan even snel herinneren: “Die schouder, weet je nog?” Die herinneringen worden steeds kleiner en minder vaak. Hij gaat het langer zelf volhouden. Durf ook eens met opzet “lekker fout” je paard de achterhand uit te laten zwaaien of juist over de binnen- of buitenschouder te “laten vallen”. Niet wild, maar voelend naar wat er precies gebeurt en op welk moment je paard kan ontspannen of juist in zijn kracht komt.
Balans voelt goed en maakt alles makkelijker
Vertrouw op je gevoel en op de feedback van je paard! Je paard zal zich ook fijn voelen als hij balans gevonden heeft: hij wil dan doorgaans graag zijn bovenlijn strekken en geeft vanzelf na. Sommigen ontspannen dan zo dat je ze even moet herinneren aan energie. Sommigen komen ineens echt in hun kracht! Natuurlijk geef je je paard de gelegenheid om van zijn nieuw gevonden balansmomenten te genieten en wordt zijn succes nadrukkelijk beloond. Met de deze nieuwe eigen balans als “thuisbasis” wordt alles wat erna komt veel makkelijker! En dat niet alleen: als je paard goed in balans loopt en je niet voortdurend hoeft te begrenzen of ondersteunen loopt hij ook minder risico op chronische blessures!
Meer informatie of leren hoe je dit in de praktijk brengt?
- Jaaropleiding “Progressief Trainingsjaar”
- 4 weekse training
- 5 Day Intensive trainingsweken
Geeft jouw paard écht groen licht voor opstijgen? 5 Tips voor opstijgen met gemak
Opstijgen staat in de top 10 van “paardenproblemen”!
Herken je jezelf in één van deze cartoons?
- Je paard loopt weg of vliegt achteruit zodra je je voet in de beugel wil zetten.
- Je zit nog maar amper, met maar één voet in de beugel, en je paard is al vertrokken.
- Je paard wil niet bij het opstapje stilstaan … jij met je krukje achter je paard aan … zodra je het neerzet vertrekt hij weer … jij verzet je krukje … en net als je daar op stapt vertrekt hij weer … …
- Je paard wil wel bij het opstapje staan … maar een beetje te close … en duwt jou ondersteboven.
- Je paard moet vastgehouden worden want anders kom je er niet op.
- Je paard wil niet eens de rijbaan in, laat staan dat je erop komt.
- Je paard ondergaat het opstijgen schijnbaar gelaten maar ontploft daarna.
De boodschap van al deze paarden is gelijk: “Ik wil niet dat je opstapt”
Eigenlijk is alles terug te voeren op één oorzaak: je paard wil liever niet dat je op zijn rug gaat zitten. Je paard geeft “rood licht”. De oorzaken zijn divers: pijn, ongemak, angst, onzekerheid, wantrouwen, onbegrip, verveling en zeker niet te vergeten: onbedoeld aangeleerd gedrag! Soms ontstaat het sluipend omdat kleine signalen over het hoofd worden gezien. Dikwijls is er een duidelijk voorval aan te wijzen waarbij het mis is gegaan en het wederzijds vertrouwen een deuk heeft opgelopen.
“You never get a second chance for a first impression”
Vaak is het probleem terug te voeren naar hoe een paard zadelmak is gemaakt. Met name in die gevallen waar het voor het paard iets te snel is gegaan. Hij is gelongeerd, er heeft al iemand overheen gehangen terwijl hij wordt vastgehouden en er gaat een ervaren ruiter op die goed boven kan blijven als het gek gaat. Vanuit het paard gedacht wil je die situatie natuurlijk helemaal niet meemaken. Onbegrip, onzekerheid en angst zijn een slecht fundament om op te bouwen.
Er zijn veel paarden waarbij juist deze fase waar, het grootste vertrouwen voor nodig is en waar ze het kwetsbaarst zijn, een periode is geweest waar hun vertrouwen geschonden is en ze tegen hun wil van alles moesten ondergaan dat ze niet begrepen. Die eerste indruk, waarvoor je nooit een tweede tweede kans krijgt, achtervolgt zo’n paard vaak voor lange tijd en soms komen de gevolgen daarvan pas veel later te voorschijn. Het goede nieuws is: je kan het veranderen!
Gehoorzaamheid is niet genoeg
Voor de partnerschap met je paard én voor je eigen veiligheid is het van belang dat je paard rustig en kalm kan stilstaan en wachten. Gehoorzaamheid is niet genoeg. Wat veel belangrijker is, is dat jouw paard het écht oké vindt. Dat er een connectie is en dat hij je graag op wil laten stijgen. Dat hij je volledig vertrouwt en dat hij weet dat hij geen enge of vervelende dingen moet gaan doen. Dat hij je als het ware toestemming geeft om op te stijgen: groen licht!
5 TIPS om groen licht te krijgen voor opstijgen
Neem de tijd om een stap terug te doen en van opstijgen een een moment te maken dat een goed band smeedt. Daar hebben jij en je paard een leven lang plezier van. Onderstaande tips gaan je helpen!
1. OBSERVEER EN VOEL: WAT VERTELT JE PAARD JOU?
Rood, oranje of groen licht? Je kan het herkennen aan bijvoorbeeld:
- Spierspanning: voelt hij zacht aan, is zijn hals laag?
- Ademhaling: is deze kalm en diep?
- Benen: kan hij ze stilhouden, welke kant wil hij op?
- Gelaatsuitdrukking: ontspannen ogen, oren, kaken en mond?
- Is zijn aandacht bij jou? Positief of negatief? Of is hij “bevroren”, naar binnen gekeerd? Vooral dat laatste is een valkuil want het is vaak een voorbode van een grote reactie. Stilstaan is niet altijd een groen licht!
2. STIJG OP MET AANDACHT EN GEVOEL VOOR JE PAARD
Stel je voor dat iemand op jouw rug gaat zitten. Als diegene botst tegen een botje, ergens hard duwt of trekt of je uit balans brengt, dan is dat geen prettige ervaring. Als ze hun aandacht niet bij jou hebben evenmin. Deze kleine dingen kosten helemaal geen tijd maar maken een groot verschil voor je paard:
- Aansingelen: liefst stap voor stap en van beide kanten.
- Balans: let even op of hij stevig staat.
- Pak de voorboom van je zadel en probeer je paard uit balans te krijgen door heen en weer te bewegen. Hierdoor zal je paard zijn voeten stevig onder zijn lichaam plaatsen waardoor hij niet uit balans raakt als je erop klimt.
- Weglopen: als je paard gaat lopen, blijf relaxed en buig hem met één teugel tot hij weer ontspannen stilstaat en beloon.
- Priktenen: als je teen tegen hem aan komt, liever tegen de singel dan in zijn buik.
- Soepel en licht: veer zelf goed op zodat je soepel en licht op kan stijgen. Werk aan je eigen fitness indien nodig.
- Been erover: voorkom het aantikken van de billen van je paard.
- Bedank hem even als je erop zit!
3. BOUW KREDIET OP
Neem de mening van je paard serieus. Help hem en bouw krediet op. Krijg je groen licht? Zeg dan eens “dankjewel” en stap weer af … of stap zelfs niet eens op! Als opstijgen echt een issue is, dan loont het de moeite om je training een paar keer alleen daarop te richten en hooguit wat ontspannen rond te rijden tussendoor. Gretig zijn, gelijk een uur hard gaan trainen als hij eindelijk toestemming gaf, kan ervoor zorgen dat hij morgen het spel niet meer mee wil spelen. Zorg dus dat hij reden heeft om de volgende keer weer met plezier in te parkeren naast jouw krukje. Omdat hij die vorige keer een fijne ervaring vond.
4. LEER JE PAARD “INPARKEREN” !!
Wij hebben al onze paarden geleerd om naar ons toe te draaien en zich zo te positioneren dat we zo op kunnen stappen. Of we op een krukje of boomstronk staan of op een hek zitten maakt geen verschil. Het gaat erom dat het paard zich naast jou inparkeert want je wil overal op kunnen stappen.
Inparkeren kun je met een beetje geduld en veel belonen elk paard leren. Voorwaarde is dat je paard geleerd heeft om niet bang te zijn voor de stick of zweep. In het begin tik ik met een opgeheven horsemanship stick of zweep rustig de andere kant van het paard aan totdat hij ietsje naar me toe draait. Zelfs de kleinste beweging in de goede richting beloon ik direct. Dat bouw ik uit totdat hij vloeiend onder mijn opgeheven hand inparkeert. Als je hier even moeite voor doet kost het een paar sessies en daar heb je dan een leven lang plezier van.
5. DE FINALE CHECK: OPSTAPPEN EN STIL BLIJVEN STAAN MET EEN DOORHANGENDE TEUGEL
Pas als je de teugel geheel door kunt laten hangen weet je zeker dat hij echt groen licht geeft. Hij heeft niet de behoefte om weg te lopen en is echt ontspannen. Maak er zoveel mogelijk gewoonte van om niet gelijk weg te rijden en even met doorhangende teugel te blijven staan. Om dit te stimuleren en om jullie connectie te bevestigen kan je eventueel vanuit het zadel even belonen met wat lekkers of een aai over zijn hoofd.
“Your horse giving permission to mount is a natural result of partnership and of your horse wanting to be with you”
Karen Rohlf
P.S.
Als je dit artikel of delen ervan wil gebruiken denk er dan de bron te vermelden: "bron: Liesbeth Jorna - Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
Meer artikelen en trainingtips: ga naar FREE STUFF op de website
Complete training voor een Happy Athlete
Happy Athlete… Twee woorden… En allebei belangrijke doelen in de training van je paard. Het maakt niet uit welke discipline van paardensport of recreatief rijden je beoefent. Of je alleen maar buitenritten maakt of in de hoogste klassen wedstrijden rijdt. Dat maakt geen verschil. Een fit en blij paard kan alles beter.
Train het HELE paard – fysiek, mentaal en emotioneel
Voor mij komt de relatie met mijn paarden op de eerste plaats. Alles start vanuit mijn hart voor het paard. Dat betekent niet dat ik geen ambitie heb, maar wel dat ik mijn doelen zoveel mogelijk in samenwerking met mijn paard wil bereiken. Ik streeft ernaar om mijn paard niet alleen fysiek, maar ook mentaal en emotioneel sterker en veerkrachtiger te maken.
Wat mij betreft mogen paarden een mening hebben. De feedback die de paarden geven bepaalt het pad van de training. Het is onze taak om het onze paarden zo gemakkelijk mogelijk te maken om te doen wat wij van ze willen. Alles te doen vanuit de gedachte: “Hoe kan ik je helpen om dit goed te doen? Fysiek soepel en sterk, met begrip en zelfvertrouwen.”
Fysiek
Een beetje kennis van biomechanica en trainingsfysiologie helpt hierbij. Heb je de kans om je daar eens wat in de verdiepen? Ik zou willen dat elke trainer en ruiter dat doet! Kennis en inzicht helpen enorm om je paard vrij te houden van blessures en blokkades en om hem steeds fitter, soepeler, sterker of sneller te maken.
PRAKTISCHE TIP:
Doe het zelf! Doe eerst eens zelf precies – op je eigen benen – wat je vraagt van je paard. Je zult zien dat bijvoorbeeld een volte lopen met correcte stelling, buiging en impuls al heel wat coördinatie en kracht vraagt!
Mentaal
Heldere communicatie is waardevoller dan manipulatie. Een paard dat jou goed begrijpt kan zich fysiek sneller ontwikkelen en is emotioneel sterker. Onbegrip en verwarring, de allergrootste oorzaak van een gebrek aan progressie, van blessures en van verlies van (zelf)vertrouwen. Consequent zijn, herhalen van patronen en veel positief belonen helpen om mentale stress weg te nemen en van jouw paard een betrokken meedenker te maken.
PRAKTISCHE TIP:
Verplaats je in zijn belevingswereld! Als je paard niet doet wat jij wilt, denk dan eens na: zou jij jouw hulpen begrepen hebben als jij je paard was? Pas je hulpen zo nodig aan en leg ze eventueel in slow motion uit aan je paard, zo nodig eerst vanaf de grond.
Emotioneel
Vertrouwen en zelfvertrouwen zijn topprioriteit. Angst en frustratie zijn vormen van emotionele stress. Er wordt in de wereld van paardensport nogal eens gezegd “hij moet …”, “hij mag niet …”, maar een paard met emotionele stress wil maar één ding: Weg! Eruit! Sommigen doen dat door te vluchten of zich te verzetten. Anderen worden heel stil en sluiten zich af, gaan als het ware in “survival mode”. Ik vind het belangrijk dat we ons ervan bewust zijn dat ons paard nergens om heeft gevraagd en alleen maar veiligheid, comfort, vertrouwen en eten wil, en ook wil spelen.
PRAKTISCHE TIP:
Observeer en voel! Spanning duidt op emotionele stress. Dit zijn tekenen van ontspanning: rustige diepe ademhaling, zachte spieren, losse bewegingen, ontspannen oogopslag, likken, kauwen met een ontspannen mond, kalme aandacht voor jou of de omgeving. De tekenen van spanning zijn precies tegenovergesteld. Neem extra tijd om wat je ziet en voelt tot je door te laten dringen. Zorg dat alles begint en eindigt met ontspanning! Ook voor jezelf.
Combinatie van horsemanship en dressuur vormt basis voor complete training
Als je de doelen van Natural Horsemanship (NH) en dressuur bekijkt valt het op dat ze elkaar aanvullen. Lees ze nog eens goed, woord voor woord! Een slimme combinatie van principes en werkwijzen uit deze beide invalshoeken helpt je om van je paard een echte Happy Athlete te maken: een gezond en blij paard. Een fundament voor elke discipline van paardensport.
Het doel van Natural Horsemanship is onze paarden te begrijpen zodat we partners kunnen worden en samen kunnen werken op basis van psychologie, communicatie en begrip in plaats van kracht, angst of hulpmiddelen. Het doel van de dressuur, volgens de FEI, is de ontwikkeling van het paard tot een ‘happy athlete’ door een harmonieuze en systematische opleiding. Deze opleiding maakt het paard soepel, ontspannen en los, maar ook tevreden en oplettend. Het paard en de ruiter begrijpen elkaar volledig; er is harmonie.
1 + 1 + 1 = 111
Het is je inmiddels waarschijnlijk wel duidelijk geworden dat de fysieke, mentale en emotionele toestand elkaar sterk beïnvloeden. Hoe sterker het één, hoe sterker het ander. Het geheel is meer dan de som der delen.
Hoe doe ik dat en waar kan ik dit leren?
Natuurlijk zijn er nog ontelbare andere praktische en leuke tips voor de fysieke, mentale en emotionele ontwikkeling van jou en je paard als team. Zowel hier op deze website als op de Facebookpagina van Sport & Horsemanship United kun je daar voorbeelden van vinden.
Happy trails!
Nieuwe kennis over horsemanship, bewegingsleer en anatomie met Sharon May Davis, ademhalen, schriktraining
Oké, ik ben een Learnholic. Leer mee en bekijk interessante links!
Het algemene kennisniveau in de paardenwereld neemt een enorme vlucht. Belangrijk dus voor trainers en paardeneigenaren om bij te blijven. Om je even een idee te geven in welke richtingen ik verder gestudeerd heb dit jaar even een kort overzichtje...
Lees verder en vindt leuke links naar meer info!
Dressage Naturally Coaches Conference in Florida
In maart waren we met alle DN Coaches bij Karen Rohlf in Florida en hebben zowel klassieke dressuur als coaching en businessideeën onder de loep genomen. Ook hebben we weer nieuwe oefeningen geleerd, zowel van elkaar als van Karen en Bruno Gonzales en Tina Veder. Eén van mijn favoriete oefeningen voor buigzaamheid en verzameling: rechte hoeken rijden. Hiernaast ook een tip over positionering van de schouders in relatie tot verzameling. Link: http://baroquegames.net/index.php/about/founders-bio
Check out Karen's online courses! Enorm uitgebreide cursus met heel veel kennis, voorbeelden en persoonlijke support. Aanrader!
Horsemanship clinic met Berni Zambail
In juli was ik met Skoki een paar dagen in de leer bij Berni Zambail, doorgewinterde horseman pur sang en 5 ster Parelli instructeur. Ik had Skoki meegenomen en Berni was de eerste instructeur ooit die echt begreep hoe Skoki in elkaar zat. Hij heeft me weer aan een extra diepere laag horsemanship geholpen. Skoki heeft veel tijd nodig om dingen in zijn hoofd te verwerken. Je kan je zo gemakkelijk vergissen in hem omdat zijn lijf zo enorm atletisch is, maar zo snel als zijn lijf is, zo langzaam is zijn hoofd. Wachten, wachten, herhalen, herhalen totdat hij ontspant. Voor inspiratie ga naar Youtube en zoek op Berni Zambail.
Mental Connection clinic met Silke Vallentin
In augustus heb ik de reis met Skoki voortgezet bij Silke Vallentin. http://www.silkevallentin.de/en/. Ik was nieuwsgierig naar hoe zij vanuit de Parelli achtergrond invulling geeft aan een beter bewegingsmechanisme van het paard. Ook dat was leuk en leerzaam, al doorzag zij Skoki's karakter niet helemaal, en onderschatte ze zijn fysieke mogelijkheden. We hebben een paar leuke en nuttige grondwerkoefeningen erbij geleerd. Wat ik al wist maar hier ook weer heb ervaren is dat directe communicatie over "hoofd laag" er wel voor kan zorgen dat we onze "active stretch" en "sweet spot" juist kwijtraken. Goed om een duidelijk onderscheid hiertussen te maken dus: een echte stretch komt voort uit een combinatie van ontspanning+energie+balans en het verzoek om hoofd en hals te laten zakken zou liefst vooral ondersteunend moeten zijn vooral voor het vinden van ontspanning.
Dissectie paard en biomechanica - 7 dagen met Sharon May Davis en Raquel Butler
In september ben ik zeven dagen in de leer geweest bij Sharon May Davis en Raquel Butler, veterinair en therapeut uit Australië. Baanbrekend! http://www.equinestudies.nl
Eerst drie dagen dissectie van een paard, gevolgd door vier studiedagen over biomechanica van het paard, waarbij ik zelf Jane en Skoki meegenomen had. Die dissectie zouden eigenlijk alle trainers moeten doen! We hebben een heel paard spiertje voor botje voor peesje voor bandje voor bindweefselvlies uit elkaar gehaald en dan wordt enorm duidelijk hoe alles met alles verbonden is. Een paar voorbeelden:
Als je een bit op de tong drukt kan het voorbeen minder vrij bewegen! Dat komt doordat de tong via het tongbeen, spieren in de hals en fascia verbonden is met het voorbeen. Reden te meer om zo zuinig mogelijk te zijn met teugeldruk als je een bit gebruikt.- Bovenaan het schouderblad zit een dikke kraakbeenrand, die bij 100% van de bereden paarden (van alle honderden dissecties die Sharon tot nu toe heeft gedaan) beschadigd is door het zadel.
- Je zit als ruiter op een grote peesplaat die de spieren rond de schoft en schouder verbindt met de spieren van de achterhand. Duidelijk dus hoe belangrijk een vrije beweging van de rug is en hoe dat de losgelatenheid in de schouder en achterhand direct beïnvloedt.
- Blessures leiden al binnen weken tot maanden tot compensatie op andere plaatsen in het lichaam, vaak aan het diagonale been. Dat is te zien aan asymmetrische ontwikkeling van spieren en zichtbare slijtage aan gewrichten. Dat hebben we ook echt bij de dissectie kunnen zien.
De groeischijven van de bovenste gewrichten en van de wervelkolom verdwijnen pas rond 6 a 7 jaar. Tot die tijd heb je bijzonder veel invloed op hoe hij zich voor de rest van zijn leven ontwikkelt. Je kan hem voorbereiden op een lang gezond leven of hem verprutsen voor het leven. Rechtrichten, in balans staan en bewegen, en voorkomen van overbelasting van het skelet en gewrichten zijn voor jonge paarden van het grootste belang. Als je daar geen rekening mee houdt onstaan gemakkelijk vervormde beenderen en gewrichten met scheefheid en beschadiging van botten en gewrichten tot gevolg, ook in de wervelkolom (van schedel tot staart!). Als je die groeischijven in realiteit ziet ga je echt zuinig zijn op je jonge paard! Hiernaast de groeischijven van de lendewervels. Zie ook mijn post over de halswervels bij rollkur op Facebook.- De onderste twee halswervels van het paard worden niet gesteund door sterke lamellen vanuit het ligament nuchae. Dit is een plek waar gemakkelijk blokkades ontstaan. Dit is ook een reden waarom in het rijden zoveel aandacht moet worden besteed aan de "schoftlift". Ook één keer per dag hooi geven uit een hooghangend hooinet versterkt o.a. de spieren die dit gedeelte van de wervelkolom dragen en leidt bovendien tot een meer symmetrisch paard. Ik zie zelf de bespiering van onze paarden al mooi veranderen. Zie dit artikel: https://www.horsesandpeople.com.au/article/the-mystery-the-missing-lamellae#.WrpRDYhuZD8
Tijdens de vier biomechanica dagen heb ik geleerd om nog veel gedetailleerder de stand en beweging van een paard te doorzien en wat voor gevolgen blessures of onbalans kunnen hebben in het hele lichaam. Dit is een artikel over één van de voorbeelden die voorbij kwam: http://thehorsesback.com/equine-arthritis/
Heel duidelijk werd ook hoe je aan de beweging van hoofd en hals in stap en draf veel af kunt lezen over de fysieke staat van je paard. Hier zal ik voortaan zowel in het rijden als bij het aan de hand tonen van een paard bijzonder goed op letten!
En omdat geen paard perfect is waren ook de ideeën voor gerichte stretches, oefeningen en training enorm waardevol. Stretches maken nu standaard deel uit van ons dagelijks werk met de paarden. Check out Gillian Higgins: http://www.horsesinsideout.com
En: ik weet nu echt zeker dat Dressage Naturally echt goed is voor je paard!
Verder was er nog
... een interessante studie avond bij Natascha Bos van de Blauwe hengst over voeding en lymfe drainage. http://www.blauwehengst.nl
... een cursus over ademhaling van Stig Severinsen https://www.breatheology.com .
.. en kijk ik ook nog even mee in de nieuwe online cursus van Tristan Tucker. http://www.trtmethod.com/?lang=nl
Zijn methode verschilt slechts in details met wat ik al doe maar het is zeker een handige en overzichtelijke cursus. Hij gaat niet heel diep in op de achterliggende theorie maar demonstreert vooral de praktijk. Ook hij kijkt goed naar de biomechanica en balans tijdens de grondoefeningen. Ik merk echter wel dat het voor veel mensen die geen horsemanship achtergrond hebben in de praktijk nog niet zo gemakkelijk is om dit zonder begeleiding te doen omdat beheersing van je lichaamstaal en emoties zo'n grote rol speelt. En daar kan ik je natuurlijk wel bij helpen :o)
Wormenkuur een drama? Maak er een feestje van!
We ontkomen er niet aan dat we soms ons paard een wormenkuur of andere medicijnen moeten geven met een spuit in de mond. Voor sommige eigenaren en menig paard is dat niet zo'n lollig moment. Aan de hand van een voorbeeld met één van onze eigen paarden wil ik je graag een idee geven hoe je het geven van een spuit in de mond kunt veranderen van een drama in een positieve ervaring voor beiden.
Pakweg een jaar geleden kwam Bresila Jane bij ons en zij drukte me weer met mijn neus op het feit dat iets toedienen met een spuit in de mond helemaal niet vanzelfsprekend oké is! Zij had medicijnen nodig die met een spuit in de mond moesten worden toegediend. Volgens haar verging de wereld en even snel de spuit in haar mond doen - zoals ik met onze paarden al jaren gewend ben - was beslist met gevaar voor eigen leven en welzijn. Jane zag de spuit en was bereid om te vechten voor haar leven met alles wat mooi en lelijk was! Ik weet dat ze van iemand komt die echt gek met haar was en haar veel goede dingen heeft geleerd maar hier zit duidelijk een "dingetje". Ik ben echter ook overtuigd dat zulke dingen te veranderen zijn. Want natuurlijk - ik bedoel écht: NATUURlijk - is zo'n spuit niet oké! Maar ik wil er geen drama van maken want drama's doen de relatie geen goed. Het tegendeel speelt een zelfs nog grotere rol: als we in staat zijn een drama om te zetten in iets goeds, dan groeit juist het vertrouwen!
Kijken door de ogen van je paard
Ik stel me even voor dat ik paard ben … ik hebt geen idee waarom iemand een spuit in mijn mond stopt … dat ze sowieso aan mijn hoofd moeten zitten, ongevraagd, is al maar zozo … ik probeer eraan te ontkomen … mijn mens hangt aan mijn halster, neemt me in de houdgreep … spuit prikt in mijn gehemelte, schuurt langs mijn kaken … ik snap er niets van! angst! pijn! … komt er ook nog een plakkerige smurrie uit die ik met geen mogelijkheid weer uit kan spugen … ik voel me verraden … mens laat los en verdwijnt uit zicht, gelukkig! … de volgende keer dat ik haar zie loop ik naar de verste hoek van de wei! Vooral als ze iets spuitachtigs in de hand heeft of zich gedraagt alsof er iets spannends gaat gebeuren!
Stel je ook voor dat iemand zomaar zijn hand tegen jouw mond legt of iets in je mond propt! Best wel eng en persoonlijk, toch? Vooral als je vastgebonden bent!
Goed, als je de situatie dus even bekijkt door de ogen van je paard, onervaren en nietsvermoedend of juist met een negatieve ervaring, dan snap je wel dat er een grote sterke kerel aan te pas moet komen om volgende keer die spuit erin te doen. Einde ook aan het vertrouwen in grote kerels :o)
Op het moment dat ik zag dat Jane dacht te moeten vechten voor haar leven ging er gelijk een knop om: ik heb alle tijd van de wereld! Al duurt het uren, dit MOET een goede ervaring worden. Zodat het de volgende keren niet meer zo'n stress teweeg brengt en zodat ik zelf heel blijf. We hebben er een spelletje van gemaakt en feitelijk kostte het de eerste keer maar 20 minuten. Het ging zo:
Eerst ontspannen bij aanraking van gezicht, neus en lippen
Aangezien Jane aanraking aan haar gezicht weliswaar min of meer accepteerde maar niet echt oké vond wilde ik eerst zorgen dat ze ging ontspannen als we onze handen om haar neus en mond doen. Dus eerst mijn handen zachtjes om het hoofd en alle bewegingen volgen zonder de druk te veranderen. Dat vergt soms een beetje lenigheid en snelheid. Ik laat direct los en beloon met mijn stem zodra ze even stil wordt. Net zolang totdat ze stil blijft en tekenen van ontspanning vertoont als ik mijn handen om haar neus leg: hoofd lager, zuchten, likken, zachte ogen, etc. Zo leert ze wat ze kan doen om van de stress af te komen: ontspannen! Daarna leg ik echt mijn hand tegen haar lippen en volg weer de bewegingen totdat ze ontspant. Zodra dat gebeurt neem ik weer mijn hand weg.
Cruciaal is dat je meebeweegt zonder los te laten of te vechten en dat je juist wél loslaat zodra ze stil is en ontspant. Als je los zou laten als ze haar hoofd wegdraait dan leert ze dat wegdraaien de goede keus is en leer je haar dus nét het verkeerde! Nog een stapje verder: met mijn vingers in haar mondhoek. Daarbij sla ik mijn duim onder om de kaak zodat ik de bewegingen van het hoofd vloeiend kan volgen zonder dat mijn vinger uit haar mond gaat. En ook hier ga ik door totdat ze er echt ontspannen bij blijft.
Eigenlijk zou iedereen ook al deze stappen moeten doen, ook om het paard voor te bereiden om het indoen van het bit en onderzoek van de veearts of tandarts.
Dezelfde stappen met de spuit
Nou het aanraken een positieve ervaring is geworden doe ik hetzelfde met de spuit: ik leg hem zachtjes tegen haar wang en volg haar bewegingen. Zodra ze een momentje stil wordt haal ik direct de spuit weg. In het begin is zo'n momentje nog geen seconde. Let dus goed op want je mag die kans niet missen. Dit doe ik net zolang totdat ik de spuit tegen haar wang kan houden en ze daarbij ontspant. Ik beloon met stem en geef haar een paar brokjes als extra beloning. Dat vindt ze echt interessant! Na een paar keer zoekt ze "ontspannen met de spuit" op omdat ze weet dat het echt beloond wordt! De spuit is niet meer bedreigend en wordt de weg naar beloning! Gaandeweg ga ik een stapje verder met de spuit, van plat tegen haar mond - in het hoekje van haar mond - met het puntje in de mond - helemaal in de mond. En elke keer weer haal ik de spuit weg als ze ontspant, net zolang tot ik rustig wat met de spuit kan bewegen in haar mond zonder dat ze dat een probleem vindt.
Nou had ik natuurlijk ook eerst appelmoes ofzo in de spuit kunnen doen, maar dat had ik niet bij de hand dus ik heb gewoon een lege spuit gebruikt. Het zou wel een goed idee zijn om er iets lekkers in te doen als tussenstap.
Ga niet gelijk weg!
Uiteindelijk heb ik rustig de spuit kunnen toedienen en dat vond ze natuurlijk wel een beetje een deceptie, maar van drama was geen sprake. Daarna konden weer gewoon haar mond en neus aanraken en hebben we dat weer beloond. Na afloop zijn we naar buiten gegaan waar ik haar even heb laten grazen bij de beste plek met klavertjes die ik kon vinden, want dat vindt ze lekker. En al zou je paard nog niet willen grazen - sommige spuiten smaken wel maar andere zijn zo vies! - dan kun je gezellig even samen wat rondhangen. Eindig dus altijd weer met wat fijns. Zodat je paard je morgen weer graag ziet komen!
Denk vooruit!
Ik weet wel: het wordt nooit echt vanzelfsprekend zo'n spuit, dus volgende keer neem ik weer de tijd en zal het korter duren. Als je het spel een aantal dagen achter elkaar zo speelt - dat hebben wij met Jane ook gedaan - gaat het snel beter. En over een poosje hoeft ze hopelijk net als de rest niet eens een halster om als er een spuit in moet. Mocht ik weten dat de tandarts binnenkort komt of er weer een keer een spuit in moet, dan kan ik altijd een paar dagen tevoren het vertrouwen hiermee weer even terughalen.
Een paar sleutelfactoren voor succes
Bekijk de dingen door de ogen van jouw paard … een kudde-, prooi- en vluchtdier. Een kuddedier zoekt vertrouwen en communicatie. Een prooidier ziet instinctief in alles wat nadert en aanraakt een potentieel levensgevaar. Een vluchtdier wil vrij kunnen bewegen, vooral als het spannend wordt. Het karakter en eerdere ervaringen tellen natuurlijk ook mee.
- Een heel belangrijk principe: "Pressure motivates, release teaches". Oftewel: het aanraken met de spuit motiveert je paard om naar een oplossing te zoeken en het weghalen van de spuit leert je paard dat hij de goede oplossing gevonden heeft: stil worden en zelfs ontspannen. Je timing van het weghalen van de spuit is dus cruciaal!! Net als je vermogen om de grote bewegingen van je paard te volgen zonder het contact te verliezen of er een vechtpartij van te maken. Ga desnoods op een strobaal staan.
- Voerbeloningen kunnen goed werken … maar zijn nooit "gratis" en alleen bedoeld om het leerproces te versnellen. Geef ze alleen na het gewenste gedrag en na een mondelinge beloning (of click). Geef ze ook niet op een moment dat je paard bedelt, hapt of zakkenrolt.
- De relatie met je paard komt op de eerste plaats! Gebruik zo'n uitdaging om juist de partnerschap en het vertrouwen in elkaar te laten groeien. Zet negatief om in positief: neem de tijd om je paard iets positiefs te leren en geniet van het spel.
Waarom doet ie dat? ... of waarom doet ie het niet? Op zoek naar de oorzaak van ongewenst gedrag: het "Rijtje van Zeven"
[Update juli 2020]
Deze blog verscheen oorspronkelijk in 2014 als "rijtje van vijf", maar inmiddels is het - al doende leert men! - een "rijtje van zeven" geworden. Vraag jij je wel eens af waarom je paard niet doet wat je graag zou willen? Dan geven deze 7 punten je vast een goed aanknopingspunt.
Het komt regelmatig voor dat mensen mij vragen wat ze aan ongewenst gedrag van hun paard kunnen doen. Of hoe het komt dat iets telkens maar niet lukt. Soms doen paarden iets wat de ruiter helemaal niet gevraagd heeft of wat zelfs gevaarlijk is. En soms doet het paard juist iets niet terwijl de ruiter wel iets vraagt.
Het is natuurlijk een "oplossing" om dan maar hulpteugels of andere attributen te gebruiken waardoor het ongewenste gedrag onmogelijk wordt gemaakt of het gewenste gedrag wordt afgedwongen. Dat lijkt een "quick fix" maar eigenlijk is dat symptoombestrijding, want de oorzaak wordt dan niet weggenomen.
Liever ga je op zoek naar de oorzaak want als je die weet heb je de sleutel tot een permanente oplossing. Die oorzaak is niet altijd even duidelijk. Als je de lichaamstaal van je paard niet goed verstaat kom je al gauw in de verleiding om aannames te maken of blind adviezen van anderen te volgen. Elk paard en elk moment is anders en het is daarnaast altijd goed om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van wat er precies aan de hand is. Daarbij helpt dit "RIJTJE VAN ZEVEN"...
"If we understand that horses cannot separate the way they feel from the way they act, then we can start to see that unwanted behaviour is not bad behaviour at all."
Mark Rashid
Is het pijn, angst, onbegrip, disrespect, verveling, ongewenst aangeleerd gedrag of jouw state of mind?
Er kunnen zeven dingen aan de hand zijn als je paard "rood licht" geeft:
-
- Pijn: hij wordt gehinderd door pijn of fysiek ongemak. Dat kan allerlei oorzaken hebben. Fysieke blokkades, spierpijn, niet goed passend harnachement, tegengestelde hulpen, te zware ruiter, insecten, gebrek aan coördinatie etc.
- Angst: hij vertrouwt zichzelf, de ruiter, de omgeving of de situatie niet, of is bang dat iets pijn gaat doen. Een punt dus van (zelf)vertrouwen.
- Onbegrip: hij begrijpt niet wat je bedoelt. Hij doet wat hij denkt dat je bedoelt of doet een nog onvolmaakte poging om het goede antwoord te vinden. Sommige paarden maken er echt een chaos van: ze willen het zo graag goed doen! Ze bieden je van alles aan in de hoop dat dat het goede is, en raken helemaal in de war als ze het niet kunnen vinden. Anderen bevriezen en durven niets meer. Vergeet nooit dat je paard in beginsel GEEN IDEE heeft van wat jij bedenkt of verwacht! Een punt van communicatie.
- Disrespect: Je paard heeft 'andere plannen' dan jij, wil niet bij je zijn of komt juist te dichtbij, laat zich afleiden of biedt regelrecht weerstand. Een punt van leiderschap. Let wel: dat is iets anders dan "de baas" zijn!
- Verveling: de interesse van het paard verdwijnt door te veel herhaling, te weinig variatie of progressie. Vooral een punt bij extraverte paarden.
- Ongewenst aangeleerd gedrag: Misschien wel de MEEST VOORKOMENDE REDEN VAN PROBLEMEN: onbedoeld en onbewust aangeleerd gedrag. Je paard leert elk moment, ook als je even niet oplet. Een punt van kennis en inzicht voor elke paardeneigenaar!
- Jouw eigen State of Mind: Last but not least: wat is jouw invloed? Die is vaak groter dan je denkt. Een punt van authenticiteit en persoonlijke ontwikkeling.
Je moet je bedenken dat je paard in principe instinctief handelt, gemotiveerd door zijn behoefte aan veiligheid, ontspanning, spelen of eten. JE PAARD HEEFT IN BEGINSEL GEEN IDEE VAN JOUW PLAN, WENS, WAARDEN OF NORMEN! Beschouw het dus niet als ondeugd of ongehoorzaamheid als hij iets "fout" doet maar probeer je in de gevoelswereld van het paard te verplaatsen en check dit lijstje eerst aandachtig. Vraag je af wat hij je zegt:
"ik kan het niet"
"ik durf het niet"
"ik begrijp het niet"
"ik heb andere plannen"
"ik vind het saai"
"ik heb dit zo geleerd"
"ik hoop dat jij verandert"
Fysieke oorzaken altijd eerst uitsluiten
Het eerste punt is altijd als eerste aan de beurt. Als je oorzaken van pijn of fysiek ongemak niet uitsluit en behandelt blijven daardoor ontstane problemen natuurlijk altijd terugkomen. Een dierenarts, chiropractor, fysiotherapeut, osteopaat of andere deskundige kan je daarbij helpen. Wil je weten of je zadel of hoofdstel problemen veroorzaakt? Rijd dan eens met een barebackpad of ander hoofdstel (bijvoorbeeld bitloos).
Hoe herken je deze oorzaken?
Om er achter te komen wat mogelijke oorzaken zijn is het van belang om gedragspatronen en bewegingpatronen goed te observeren. Observeer vooral wat er precies gebeurt voorafgaand aan het moment dat er echt problemen ontstaan. En wat gebeurt er dáár weer voor? Neem echt de tijd en concentreer je hierop, elke keer weer, zodat je eventuele patronen en signalen gaat herkennen. Het kunnen grote dingen zijn zoals de lijn strak trekken, scheef gaan lopen, staart scheef houden, hoofd schudden etc. Het kunnen ook veel subtielere dingen zijn zoals iets vertragen of versnellen, een starende blik, een oor wegdraaien, neusgaten optrekken, strakke mond, toegknepen staart, verkorten van passen, blokkerende ademhaling etc. Hieronder staat nog een overzichtje van vaak voorkomende signalen bij angst en onzekerheid. In het geval van disrespect of verveling zie je deze tekenen meestal juist niet.
Op zoek naar oplossingen
Als je een idee hebt kunnen krijgen van de oorzaken heb je ook de sleutel naar mogelijke oplossingen. Het zijn altijd oplossingen op maat. Mocht je nog steeds geen idee hebben dan is het goed om een expert mee te laten kijken. Liefst eentje met een holistische blik: mentaal, emotioneel en fysiek.
In het algemeen kun je ervan uitgaan dat je paard geen weet heeft van het nut van wat jij met hem wil doen, dus het is belangrijk om te zorgen dat hij zich prettig en gewaardeerd voelt, ondanks de inspanning die je vraagt.
Gaat het om angst, gebrek aan (zelf)vertrouwen? Leer dan de basisprincipes van schriktraining en leer hoe je zelf je paard kunt laten ontspannen. Besef ook dat leiderschap een rol speelt. Je eigen angst of spanning kun je niet verbergen voor je paard. Vraag eventueel begeleiding voor verkleinen van je onzekerheid en het vergroten van je leiderschap.
Gaat het om onbegrip? Dan is de communicatie blijkbaar niet duidelijk. Het helpt dan om datgene wat je het paard wilt leren in kleine stukjes uiteen te halen en stap voor stap je paard te leren wat bepaalde hulpen betekenen. Vaak helpt het om hulpen of bewegingen eerst aan te leren vanaf de grond voordat je het vanuit het zadel vraagt. Altijd met een zo zacht mogelijke hulp beginnen maar ook doorgaan tot het echt duidelijk is. En vooral altijd precies op het goede moment (=bij het gewenste gedrag) belonen en stoppen!
Is het disrespect? Dan komt het op jouw rol als overtuigende en betrouwbare leider aan. Je moet uitzoeken wat de dingen zijn die de aandacht van je paard kunnen vasthouden en wat voor hem een echte beloning is. Maar je moet ook scherp, snel en soms onverbiddelijk zijn. Op een akkoordje gooien kan soms wel maar in de meeste gevallen moet je zeer consequent - en dus voorspelbaar - zijn.
Heb je paard dat gauw verveeld is? Eigenlijk zijn dit vaak erg leuke paarden, extravert, nieuwsgierig en met gevoel voor humor. Een spelletje tussen de training door, een sprongetje, spelen met een bal, maakt dat hij daarna wel weer even serieus mee wil doen. Ook afwisseling in het werk helpt. Rijd regelmatig buiten, longeer weinig, straf hem niet met stapmolens en zorg dat hij maatjes heeft en ruimte om te bewegen. Oefeningen tot vervelens toe herhalen is geen goed plan. Je moet een beetje creatief zijn en telkens nieuwe dingen doen of nieuwe vormen kiezen.
Merk je dat je paard dingen doet die jij echt vervelend vindt? Dan heb je wellicht te maken met gedrag dat jij zelf of iemand anders hem zonder het zo te bedoelen heeft aangeleerd. Veel mensen geven hulpen op een manier die er juist toe leidt dat paarden de hulp gaan negeren of verkeerd gaan uitleggen. De hulpen zijn aanhoudend en/of de timing van de beloning is precies verkeerd getimed of wordt niet als beloning ervaren. Ook wordt de boodschap die je paard je via lichaamstaal duidelijk probeert te maken vaak niet opgemerkt, in de wind geslagen of verkeerd geïnterpreteerd. Het goede nieuws is dat dit gedrag veelal ook weer te veranderen is. Hulp is hier vaak wel even voor nodig, want hier moet je heel precies voor zijn.
Je eigen state of mind is een punt apart. Paarden kunnen heel verschillend reageren op verschillende mensen. Ben je te druk, te snel, te flauw, te kribbig, onduidelijk, te luid of niet luid genoeg, onzeker of juist onverstoorbaar kalm, vriendelijk en helder? Klopt wat je aan de buitenkant doet met hoe je van binnen voelt (wat een paard voelt dat feilloos aan)? De meest belangrijke vaardigheid is dat je bewust kan schakelen in je gedrag zodat je kan zijn wie je paard op dat moment nodig heeft.
Tijd nemen levert tijd op!
Vaak nemen mensen niet de tijd om iets écht goed te doen terwijl ze wel tijd lijken te hebben om iets wat niet succesvol is telkens te herhalen ... en daar ook telkens weer van te balen!
Als je altijd doet wat je altijd deed, krijg wat je altijd kreeg en blijft je paard zoals hij altijd bleef.
Neem de tijd die nodig is om de oorzaken echt te onderzoeken en problemen vanaf de basis te verhelpen. De tijd die je daarin steekt verdien je later driedubbel terug. En wat is er nou mooier dan te zorgen dat je perfect samen kunt werken met je paard?
Happy Trails!
Liesbeth Jorna
Sport & Horsemanship United
P.S. Het delen van artikel wordt erg op prijs gesteld, maar doe mij een plezier: vermeld erbij waar het vandaan komt: www.sporthorsemanshipunited.nl
Game of Energy - Equiday Magazine 2014
Heb jij een paard dat altijd traag is of juist te snel? Vraag je je af wat een goed arbeidstempo is
voor jouw paard? Dan is de Game of Energy wat voor jou!
Sport & Horsemanship United, onlosmakelijk verbonden
Introductie
Liesbeth Jorna, eigenaar en instructeur van Sport & Horsemanship United, is Licensed Dressage Naturally Instructor, ORUN instructrice, (voormalig) ZZ-licht jury en heeft zich gespecialiseerd in de integratie van natural horsemanship, positieve bekrachtiging en rijkunst. In haar werkwijze combineert zij het beste van deze werelden en zij doet dat met veel respect en liefde voor zowel het paard als de ruiter. Zij streeft ernaar sportruiters meer gebruik te laten maken van de werkwijzen van natural horsemanship en van recreatie- en horsemanshipruiters de rijvaardigheid te vergroten. Met als doel de paarden gymnastisch optimaal te ontwikkelen terwijl tegelijk de band tussen ruiter en paard groeit. Een interessante uitdaging waarin zij ruiters en paarden uit allerlei disciplines ontmoet die een bron zijn van inspiratie.
Partnerschap, harmonie en bewegingsvrijheid
Sport & Horsemanship United gaat over training van het paard én over ontwikkeling van de ruiter. Fysieke, mentale en emotionele ontwikkeling van ruiter en paard zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Partnerschap en atletische ontwikkeling gaan hand in hand. Hoe beter de relatie tussen ruiter en paard, hoe fijner en succesvoller de training verloopt.
Om je paard als rijpaard fysiek gezond te houden moet hij - net als wij - naar de "sportschool". En iedereen weet wel: op het moment dat je sport valt het niet altijd mee. Het is puffen en zweten of jezelf uitdagen om nieuwe mogelijkheden van je lichaam te ontdekken. Maar achteraf en op de lange termijn voel je je beter en blijf je gezond, sterk en flexibel. Alleen ... dat weet je paard niet als je met hem aan het trainen gaat! Dus moeten we zijn sportschool interessant, begrijpelijk en als het even kan leuk houden. Je paard enkel in een fysiek trainingsprogramma zetten voelt voor hem onnatuurlijk aan en onbegrijpelijk. Zeker bij gebruik van mechanische hulpmiddelen die hem in een bepaalde houding dwingen. Aan de andere kant: vanuit echtheid, aandacht en eerlijkheid communiceren is voor hem heel logisch en natuurlijk. Dan maak je bovendien veel meer gebruik van de intelligentie van je paard. Want hoe meer hij begrijpt en zelf kan en wil doen, hoe fijner de samenwerking. Ofwel: hoe meer communicatie hoe minder manipulatie en dwang.
Denken vanuit de belevingswereld van je paard
Paarden vragen van de ruiter zelfkennis, geduld en een grote beheersing van een oersterke menselijke eigenschap: hebberigheid!
Herken je dit? Er lukt iets ... eindelijk ... voor de eerste keer ... en je wil gelijk meer, mooier, groter, langer?
Kun je je voorstellen dat dat voor je paard voelt als "Ik geef je een vinger, maar je wil gelijk mijn hele hand en arm erbij"? Hij doet zijn best maar er volgt geen beloning. Hij bedenkt zich vervolgens wel twee keer om je die vinger weer te geven.
Leerprincipe nummer één is dat succesvol gedrag wordt herhaald maar voor zijn gevoel was het niet succesvol.
Jijzelf hebt echter inmiddels door dat hij het wél KAN ... maar hij WIL niet meer ... en dat is wanneer de hulpteugels en drillsessies meestal beginnen.
Je loopt dan het risico om verder van je doel verwijderd te raken dan daarvoor. Je paard werkt niet meer graag mee en dingen gaan moeilijker in plaats van makkelijker.
Maar als je even nadenkt ... heeft je paard gelijk: het is niet logisch om hem te vragen iets vol te houden als hij je dat (nog) niet geven wil.
Inlevingsvermogen, partnerschap, harmonie en bewegingsvrijheid zijn het fundament van de opleding van je paard. Zonder fundament is het moeilijk om te bouwen, dan stort je "gebouw" telkens weer in. Je paard loopt vast en jij wordt gefrustreerd.
Paardensport? Naturally!
Gelukkig kan ik met mijn hand op mijn hart zeggen dat de keren dat ik met hulpteugels heb getraind in mijn leven op de vingers van één hand zijn te tellen. En met aangesnoerde neusriemen heb ik al helemaal nooit iets gehad. Het leek me niet juist, niet eerlijk. Dan moest ik zelf maar beter leren rijden. Maar alle opleidingen van de ORUN en lessen van gerenommeerde instructeurs ten spijt, pas toen ik me intensief ging verdiepen in natural horsemanship, positieve bekrachtiging, biomechanica en psychologie van paarden en ruiters vielen veel stukken van de puzzel op hun plaats.
De emotionele en mentale opleiding van jezelf en van je paard is een onmisbaar deel van het geheel. Natuurlijk ben je nooit uitgeleerd en dat moet je ook niet willen, want de paardenwereld is enorm aan het vernieuwen en verbreden, dus het is bijblijven geblazen! Maar mijn grote plaatje van de opleiding van paard en ruiter stáát en daar binnen kan van alles, zolang het eerlijk en logisch is en koerst op harmonie en een gezond bewegend paard.
Plezier en prestatie kunnen prima samengaan! Door mijn intensieve contacten met Karen Rohlf van Dressage Naturally leer ik nog altijd voortdurend bij over hoe je "Fair & Fun" kan trainen mét de ambitie van gezonde biomechanica en wedstrijdniveau in dressuur.
Natural horsemanship is de context geworden waarin ik mijn paarden en leerlingen opleid. Het gevoel, een manier van samen zijn en samen communiceren, een eerlijke en natuurlijke way of life.
Natural horsemanship en management hebben veel overeenkomsten
Als je nu nog denkt dat natural horsemanship zweverig is moet ik je teleurstellen. Ik heb zelden zoveel logische dingen geleerd als van mijn "natural" leermeesters. Jip en Janneke niveau zouden ze hebben gezegd in mijn jarenlange loopbaan bij Rijkswaterstaat. Heel veel management- en communicatiecursussen uit de wereld van overheid en bedrijfsleven geven je soortgelijke inzichten als horsemanship maar niemand kan het zo duidelijk maken als een paard.
Goede keuzes belonen op een manier die jouw paard leuk vindt, slechte keuzes niet belonen of omleiden naar iets beters. Lichaamstaal van je paard leren lezen, er écht naar luisteren, en je paard jouw lichaamstaal leren. Beginnen met aanleren van afzonderlijke hulpen, als de letters van het alfabet. Kleine natuurlijke hulpen, zoals intentie, focus, energie, ademhaling, zit ... zodat teugel- en beenhulpen meer ondersteunend zijn. Vervolgens twee hulpen samenvoegen, als tweeletter woordjes. En zo verder, zodat je paard elke volgende stap kan maken omdat hij de vorige stappen al begrijpt en in balans kan uitvoeren. Zo worden tweeletterwoordjes grote woorden, woorden worden samen een zin en zo kun je verder tot in de Grand Prix.
Tot zover de logica en de taal, maar dan is er ook nog zoiets als vertrouwen en leiderschap. Daar heb je echtheid voor nodig, authenticiteit noemen ze dat in managementtrainingen. En dáár raak je een teer punt van mensen. Want net zo goed als wij van nature hebberig zijn, kunnen we er ook niet zo goed tegen om onze zwakte of juist onze kracht te tonen. In de mensenwereld worden zwaktes zwak gevonden en toon je je kracht (ik bedoel mentale kracht, geen spieren!) dan wordt je verweten een betweter te zijn, op de troepen vooruit te lopen of arrogant te zijn.
Mag je stellen dat wij mensen zo gewend zijn aan poppekast dat we dat van elkaar niet altijd door hebben hoe de ander zich nu echt voelt? Is dit waarom veel instructeurs niet doordringen tot de essentie maar liever mechanisch en proefgericht oefeningen trainen? Eén ding is zeker: paarden kun je niet foppen! Die herkennen je lichaamstaal, kijken van nature in je ziel en houden je gelijk een spiegel voor. Confronterend maar ook bevrijdend als je het idee omarmt. Een paard doet nooit alsof, hij doet zoals hij zich voelt. Nieuwsgierig, relaxed, angstig, speels, etc. Voelt hij spanning bij jou, dan krijg je spanning van hem terug. Daarom zijn martial arts zoals aikido en tai chi zo ongelooflijk waardevol voor paardenmensen.
Ik heb van Mark Rashid, die zowel een geweldige horseman als aikido sensei is, enorm veel geleerd. Baanbrekend misschien zelfs. Het allerbelangrijkst is de "softness", de beheersing van mijn ademhaling en de kunst van het meebewegen, zowel rond het paard als op het paard. Ademhaling gebruiken voor ontspanning en aanspanning. Zelfs letterlijk als hulp, soms hoorbaar voor je paard, soms alleen voelbaar. Het leren beheersen van je mindset (zie ook mijn blogpost over Mizu no Kokoro) en bewust gebruiken van je ademhaling maken een ongelooflijk verschil voor de omgang en het rijden met je paard.
De synergie tussen horsemanship en rijden
Uiteindelijk, als je taal, vertrouwen en leiderschap goed kunt opbouwen - en daar zijn echt heel praktische stappenplannen voor - dan kun je dat ook toepassen in de fysieke training en het rijden. Zodat je paard niet alleen in de hand een fijne partner wordt, maar ook onder het zadel.
Het maakt niet uit wie of wat of hoe hoog geklasseerd je bent. Voor iedereen en voor elk paard geldt dat natural horsemanship veel goeds oplevert, vaak ook juist op punten waar je het niet voor mogelijk had gehouden, waar je vast bent gelopen. De waarheid van Karen Rohlf's quote "Never underestimate the possibility for things to improve in ways you cannot yet imagine." ervaar ik keer op keer opnieuw. Niet voor niets ben ik er trots op dat zij mij heeft gevraagd een Licensed Dressage Naturally Instructor te worden.
En verder ... ik ben gewoon zo blij dat ik Ivo, die ik op 16 jarige leeftijd op ZZ niveau terugtrok uit de sport, daarna als gevolg van mijn reis door "horsemanshipland" totaal opnieuw heb leren kennen ... terwijl ik hem toen al 13 jaar had. Om over de verandering voor mijn andere paarden maar te zwijgen. De als onhandelbaar gekenmerkte Matador werd een indrukwekkende vriend en partner voor het leven. Inmiddels zijn Ivo en Matador opgevolgd door Skoki, Raskanio (Rio), Kubus en Bresila Jane en ook met hen heb ik vele malen meer plezier en mooiere resultaten dan in de tijd dat ik "gewoon" wedstrijden reed, ORUN instructeur werd en jureerde. Ik geloof dus ook niet meer zomaar in "Hij is nu eenmaal zo". Onderschat dus nooit de mogelijkheid van verbetering op een manier die je je nog niet kunt voorstellen! Relax, wordt nieuwsgierig, zoek naar nieuwe inspiratie en vertrouw je gevoel.
Eénmaal geproefd? Geen weg meer terug!
Kortom: de combinatie van horsemanship en sport vind ik mooi en ik geloof dat mijn paarden en studenten het wel met me eens zijn. Ik heb veel mensen ontmoet die over horsemanship sceptisch zijn vanaf de zijlijn. Ze denken dat het zweverig is maar het is juist het tegenovergestelde. Om iets nieuws te onderzoeken en te gaan uitproberen moet je hier en daar wel even over een drempel. Tijd investeren. Dingen loslaten om nieuwe dingen uit te proberen. Dat is spannend en maakt je kwetsbaar. Maar opvallend genoeg: ik heb nog nooit iemand ontmoet die terug wilde of kon toen hij eenmaal goed in de gaten kreeg wat het kan brengen!
Liefs, voor jou en je paard,
Liesbeth Jorna
PS
Op de website van Sport & Horsemanship United vindt je veel inspiratie!
Vraag bijvoorbeeld het gratis e-boek Dressuur Meets Welzijn aan, de gratis film Groundwork exercises for Riding with Lightness, de gratis Jump & Play Challenge, de videotraining Riding Balanced Corners of de Webinarserie Fair & Fun Trainen.